Stas boog zwijgend, legde een bundel lindebast in een hoek neer, ging aan een tafel zitten en nam ons
glimlachend een voor een aandachtig op.
Voor het open raam zongen leeuweriken. Je zag ze met sidderende vlerkjes recht uit de groene tarwe
opstijgen en in de blauwe hemel verdwijnen. Stas keek naar buiten en begon te grijnzen.
'Onze helpers, de leeuweriken,' zei hij.
'Waarom helpers?' vroeg Ljolja.
'Ze vrolijken de mensen op bij 't werk,' antwoordde Stas met dezelfde vertederende grijns. 'Ik heb 't zelf
niet gezien, maar er wordt gezegd dat er een leeuwerik met een gouden snavel is. Hun aanvoerder.'
'Maar Staü!' riep zijn vrouw verwijtend uit. 'Wie heeft dat nu weer bedacht?'
'De mensen zeggen het,' antwoordde Stas 'Misschien zullen de leeuweriken ons redden van de oorlog, zo
als onder koning Janko de Verschrikkelijke gebeurd is.'
'Je moet de mensen niet zulke fabeltjes vertellen,' waarschuwde zijn vrouw.
Stas gaf geen antwoord. Hij glimlachte weer even beminnelijk als daarvoor, terwijl hij met zijn vingers
op tafel trommelde.
'Wat wil je,' zei hij na even te hebben gezwegen, 'wie 't niet gelooft, gelooft 't maar niet. Maar wie 't wel
gelooft, die zal misschien hier op aarde een wat gemakkelijker ^bestaan hebben.
De Stier (1647) van Paulus Potter. Mauritshuis Den Haag
Hoewel veel dichters vroeger, nu en in de toekomst een gedicht over de leeuwerik schreven en zullen
schrijven, is deze keer gekozen voor proza. Het tekstfragment uit Lente aan de oevers van de Wieprz
van de Russische schrijver Konstantin Paustovski (1892-1968) is overgenomen uit Onrustige jeugd in
de geheel herziene vertaling Verhaal van een leven I, uitgegeven in 2017 door Uitgeverij Van Oorschot
Amsterdam.
De Stier van Paulus Potter is net als het wereldberoemde Puttertje van Fabritius te zien in het Maurits
huis in Den Haag. De leeuwerik van Potter geniet minder faam, maar is op het schilderij dan ook slechts
een detail. De kikker van Potter laten we hier buiten beschouwing, maar wie het schilderij van Potter
niet kent, wordt bij een bezoek aan het museum in Den Haag ongetwijfeld aangenaam verrast.
Hieronder het schilderij Korenveld met patrijs van Vincent van Gogh uit 1887 waarvan eveneens een
detail is uitgelicht. Na veel discussie werd enkele jaren geleden leeuwerik in de titel gewijzigd in patrijs.
Wellicht verandert hij na verloop van tijd weer in een leeuwerik of misschien wel in een kwartel? Hoe
dan ook, de sfeer op beide schilderijen is karakteristiek: de hoog boven een oer-Hollands landschap
kwinkelerende veldleeuwerik bij Potter en de in een zinderende lucht boven een korenveld opstijgende
vogel bij Van Gogh. Leeuweriken hoog in de lucht, je hoort ze meestal eerder dan je ze ziet.
Korenveld met patrijs (1887). Van Gogh Museum Amsterdam. Vincent van Gogh Stichting
29
