ou wen-Duiveland
Westenschouwen
Tekst en foto's: Marcel Schildwacht
1
Een lkj nachtzwaluw, gevangen en geringd 22 juli 2018 om 06:00 uur op de viïikenbaan Westenschouwen
In 2018 is er een broedgeval van een nachtzwaluw Caprimulgus europaeus) vastgesteld
in de bossen van Westenschouwen. Het is er het vijfde gedocumenteerde broedgeval van
de nachtzwaluw.
Voorkomen
De nachtzwaluw broedt op zandgronden en soms in
de duinstrook. De broedbiotoop bestaat uit heidegron
den met enkele bosschages, kaalslag in en aan de rand
van naaldbossen en zandverstuivingen. Vanaf de ja
ren vijftig van de vorige eeuw is de broedpopulatie in
Nederland afgenomen, maar sinds de negentiger jaren
neemt zij weer gestaag toe. Dit is vooral te danken aan
biotoopherstel zoals heideherstel en selectieve bos
kap. Momenteel wordt de broedpopulatie in Nederland
geschat op tussen de 1.500 en 1.800 paar. De nachtzwa
luw is een echte zomergast die meestal eind april/begin
mei in Nederland arriveert. De vogels verlaten ons land
rond half augustus tot begin september. Het overwinte-
ringsgebied ligt voor zover we weten in oostebjk Afrika
(Zuid-Somalië, Kenia, Tanzania, Mozambique, oostelijk
Zambia, Zimbabwe, Malawi, Zuid-Afrika en Swaziland)
en een klein deel in en rond Senegal/Gambia en Nigeria.
Biotoopherstel Westenschouwen
Sinds een aantal jaar wordt er in de duinen van
Westenschouwen biotoopherstel toegepast. Zo
zijn er projecten om de Amerikaanse vogel
kers te bestrijden en stikstof af te voeren door
het afplaggen van de grond. Ook zijn er aan de
zuidwestzijde van de boswachterij diverse wig
gen gekapt in het naaldbos, aansluitend aan de
zeereep. Deze maatregelen hebben ertoe bijgedra
gen dat de wind meer vat kan krijgt op het zand,
waardoor kalkhoudend zand vanuit de zeereep
verder landinwaarts wordt verplaatst. Door deze
herstelprojecten wordt de biotoop steeds ge
schikter voor vogels die van kale duingebieden en
open plekken in het naaldbos houden. Zo zien we
soorten als boompieper Anthus trivialis), boom
leeuwerik Lullula arboreaen roodborsttapuit
Saxicola rubicola) al veelvuldig als broedvogel.
30
OVER DE AUTEUR
Marcel Schildwacht is 55 jaar, woonachtig in
Gouderak en werkzaam als ondernemer voor
adviesbureau Schildwacht. Hij is inmiddels
40 jaar als vogelaar actief. In die tijd is hij 4
jaar lid geweest van de ledenraad van SOVON
en gedurende 12 jaar bestuurslid van de Na
tuur- en vogelwerkgroep Krimpenerwaard.
Verder is hij al 20 jaar actief als vogelringer
en sinds 2016 bestuurslid en penningmeester
van Vogelringstation Nebularia, waaronder
de vinkenbaan Westenschouwen valt.
Broedgevallen Schouwen en Walcheren
Op Westenschouwen zijn van voor 1986 vier broedge
vallen van de nachtzwaluw bekend. In de Avifauna van
Schouwen-Duiveland (1986) wordt melding gemaakt
van het eerste geregistreerde broedgeval in 1959, toen
er gedurende het hele broedseizoen een paartje aanwe
zig was bij het pompstation. In 1960 werd op dezelfde
plaats een nest gevonden en ook wordt er melding
gemaakt van een broedgeval in 1963. In 1975 werd er
gedurende enkele weken een nachtzwaluw waargeno
men, wat zou kunnen duiden op een broedgeval.
Recentelijk zijn er ook broedgevallen bekend van
Walcheren (Oranjezon). Ook daar heeft biotoopherstel
plaats gevonden en wordt sinds 2013 gebroed.
De ontdekking van een broedgeval in 2018
Vogelringstation Nebularia heeft een vinkenbaan,
die is gelegen in de zeereep langs de boswachterij te
Westenschouwen, in beheer. Hier is men vanaf half
juli tot half november actief met het ringen van vogels
in het kader van de wetenschap. Tijdens het opstar
ten van de vinkenbaan op 13 juli 2018 vonden er ook
werkzaamheden plaats aan het dak van de ringhut. De
rotte houtdelen werden verwijderd en vervangen door
nieuwe planken en er werd nieuwe dakbedekking opge
bracht. Het grove sloopmateriaal werd samengebonden
of in grote afvalzakken gestopt. In samenwerking met
Staatsbosbeheer werd dit materiaal de boswachterij uit
gebracht, want i.v.m. de grote droogte en brandgevaar
mochten er geen personenauto's de boswachterij in.
Uiteindelijk bleef er nog wat klein afval over dat ook
afgevoerd moest worden. Daarvoor pakte ik op 14 juli
rond 21:00 uur de 'bedrijfsfiets' om een vuilniszak
naar de container bij de vierde strandovergang te bren
gen (deze ligt ongeveer 850 meter ten noorden van de
vinkenbaan) en toen gebeurde het volgende
Bij het naderen van de afvalcontainer hoorde ik een
snorrend geluid. Daar de fiets van matige kwaliteit is
en nogal wat bijgeluiden voortbrengt, was de eerste re
actie 'wat een rare sprinkhaanzanger hoor ik daar'. Nog
geen 25 meter verder, een bocht doorrijdend, werd het
geluid duidelijker en gelijktijdig zag ik een nachtzwa
luw op 6 meter hoogte boven een kale plek langs het
bos vliegen. Verbouwereerd stopte ik (met dit fietsje
duurt dat een aantal meters) en keek naar de snorrende
nachtzwaluw. Na een paar minuten te hebben gekeken
besloot ik eerst de vuilniszak weg te gooien, de con
tainer staat tenslotte op 50 meter van de plek waar ik
mij bevond. Net toen ik weer opstapte zag ik plotse
ling op 10 meter afstand een tweede nachtzwaluw van
het fietspad opvliegen. De twee vogels vlogen rond
mijn hoofd en maakten diverse snorrende en klikkende
geluiden. Ook vertoonden zij het kenmerkende wiek-
klapperen. Snel reed ik door naar de vuilcontainer om
vervolgens terug te keren naar de plaats van de nacht
zwaluwen. Een vloog er nog jagend en snorrend rond.
Opeens vloog de tweede weer op, 15 meter verder op
het fietspad. De vliegende vogel klapte regelmatig met
zijn vleugels en ging toen plotsklaps in een kale boom
zitten direct naast het fietspad. Regelmatig vloog de
vogel op en begon dan weer te snorren en te klapwie
ken. De tweede verdween nu en dan tussen een groepje
bomen aan de rand van de open plek om na enkele mi
nuten weer tevoorschijn te komen. Ondertussen begon
het echt flink te schemeren en besloot ik terug te keren
naar de vinkenbaan, waar ik mijn belevenis vertelde
aan Hennie van Buren.
De ondervleugel van de nachtzwaluw, waarbij is te zien dat de
veren nog deels in de spoel zitten
31
