fir~
fm r
Grevelingen Goeree-Overflakkee
dsz - 3 «r -
HET EXOTISCHE BLOEDRODE MOSDIERTJE
- -"V
GEVESTIGD IIV DE GREVELIIVGEIST
- <0 .Sr
r? j -£ V "V t
ys-
t ^fsK r
Fig. 1. Watersipora subatra, Ossenhoek, 9 September 2018.
Kolonie met weerspiegeling in het wateroppervlak.
Foto: Ad Aleman
Fig. 2. Watersipora subatra, Ossenhoek, 9 September 2018.
Detail van kolonie. Foto: Ad Aleman
Inleiding
Het bloedrode mosdiertje, Watersipora subatra (Ortmann, 1890), is door de mens verspreid over grote delen van
de wereld. Het is nu gesignaleerd in Japan, Australië en Nieuw-Zeeland, Californië en Europa (Vieira et al, 2014). In
Europa is het bekend van de Baai van Arcachon, Bretagne (St. Jacut de la Mer), het Kanaaleiland Guernsey (Vieira et
al, 2014) en Ierland (Kelso Wyse Jackson, 2012; Porter et al., 2017). Tot voor kort waren geen vestigingen in het
Noordzeegebied bekend. Wel was het aangespoeld gevonden op het Hollandse strand tussen Castricum en Egmond
aan Zee (de Ruijter Faasse, 2010) en later ook op andere plaatsen, onder andere op het Noordzeestrand van Neel-
tje Jans op 11 juli 2014, en op Helgoland (Kuhlenkamp Kind, 2013). De Ruijter Faasse (2010) en Faasse et al.
(2013) gaven aan dat de soort zich mogelijk in Nederland zou kunnen vestigen. De eerste schrijver van het onder
staande artikel trof voor het eerst gevestigde kolonies aan in Nederland.
Naamgeving
De soorten van het geslacht Watersipora zijn lastig te onderscheiden (Geiler et al., 2008; Ryland et al, 2009; Mackie
ef al, 2012) en dat heeft er voor gezorgd dat W. subatra geregeld onder andere namen is gemeld, recentelijk nog
onder de naam W. subtorquata (d'Orbigny, 1852). Watersipora subtorquata is in Europa nog niet vastgesteld (Vieira et
al., 2014) en waarschijnlijk betreffen alle Europese meldingen van deze soort W. subatra. Bij de literatuurverwijzingen
geven we het niet aan als W. subatra onder de naam W. subtorquata is vermeld.
Voorkomen in Nederland
In Nederland werd een groot aantal uitgebreide kolonies (fig. 1) van het mosdiertje aangetroffen in een klein jachtha-
ventje op het eilandje Ossenhoek in de Grevelingen, dichtbij de Brouwersdam, op 9 september 2018. Op 20 oktober
werd een kolonie gesignaleerd op een steigerpaal bij het eilandje Archipel, oostelijk van Ossenhoek. Nader onderzoek
aan de binnenkant van de spuisluis in de Brouwersdam en in de jachthavens van Port Zélande, Scharendijke, Burgh-
sluis en Roompot Marina leverde geen nieuwe vindplaatsen op.
Route van introductie
Omdat het mosdiertje af en toe aanspoelt op onze stranden lijkt het niet onmogelijk dat het op drijvend of zwevend
materiaal via de spuisluis in de Brouwersdam de Grevelingen is binnengekomen. Ook introductie via een plezierbootje
uit het buitenland is niet onwaarschijnlijk. Merkwaardig is dan wel dat het mosdiertje is aangetroffen op een plaats
waar een bootje uit het buitenland een lange route door (eventueel) Westerschelde, Oosterschelde en Grevelingen
moet afleggen tot de Ossenhoek, terwijl het in andere jachthavens nog niet is aangetroffen.
Vooruitzichten
Het zal interessant zijn om te volgen of de populatie van het mosdiertje onze winters kan overleven. Watersipora
subatra is vrij eenvoudig te onderscheiden van inheemse mosdiertjes aan de hand van de rode kleur van tenminste
de rand van levende kolonies (fig. 2) en het operculum met een zwarte band met aan weerszijden een lichte ronde
vlek. De tentakels zijn rood tot oranje (fig. 3). Waarnemers wordt opgeroepen waarnemingen met foto door te ge
ven.
34
Door Ad Aleman, Hans De Blauwe en Marco Faasse
OVER DE AUTEURS
Ad Aleman is een snorkelende amateur-fotograaf, die
zeer geïnteresseerd is in de wondere onderwaterwereld
van de Grev elingen en de Noordzeekust. De Watersi
pora subatra heeft hij ontdekt.
Hans De Blauwe is uit liefhebberij sinds 1999 bezig
met marine organismen, in het bijzonder Bryozoa en
Hydrozoa. Ondertussen schreef hij de determinatie-
werken "Mosdiertjes van de Zuidelijke bocht van de
oordzee" en "Strandvondsten - een praktische veld-
gids".
Marco Faasse v erdiept zich zowel voor zijn werk als
uit liefhebberij in de verspreiding van zee-organismen,
voornamelijk in Zeeland.
Literatuur
Faasse, M.A. R. de Ruijter, 2010. Het exotische mosdiertje Watersipora subtorquata (d'Orbigny, 1852) aangespoeld in
Nederland. Het Zeepaard 70: 57-60.
Faasse, M.A., G.W.N.M. van Moorsel D. Tempelman, 2013. Moss animals of the Dutch part of the North Sea and
coastal waters of the Netherlands (Bryozoa). Nederlandse Faunistische Mededelingen 41: 1-14.
Gelier, J., J.A. Mackie, G. Schroeder D. Gerhinger, 2008. Distribution of highly invasive bryozoans belonging to a
cryptic species complex in the genus Watersipora determined by DNA sequences. Moss Landing Marine Laboratories,
Moss Landing, 40 pp.
Kelso, A. P.N. Wyse Jackson,2012. Invasive bryozoans in Ireland: first record of Watersipora subtorquata (d'Orbigny,
1852) and and extension of the range of Tricellaria inopinata d'Hondt and Occhipinti Ambrogi, 1985. Biolnvasions
Records 1: 209-214. http://dx.doi.Org/10.3391/bir.2012.l.3.06.
Kuhlenkamp, R. B. Kind, 2013. Arrival of the invasive Watersipora subtorquata (Bryozoa) at Helgoland (Germany,
North Sea) on floating macroalgae (Himanthalia). Marine Biodiversity Records 6: e73. http://dx.doi.org/10.1017/
SI755267213000481.
Mackie, J.A., J.A. Darling J.B. Geiler, 2012. Ecology of cryptic invasions: latitudinal segregation among Watersipora
(Bryozoa) species. Scientific Reports 2(871): 1-10. http://dx.doi.org/10.1038/srep00871.
Porter, J., J.D. Nunn, J.S. Ryland, D. Minchin M.E.S. Jones, 2017. The status of non-native bryozoans on the north
coast of Ireland. Biolnvasions Records 6(4): 321-330. DOI: 10.3391/bir.2017.6.4.04.
Ryland, J.S., H. De Blauwe, R. Lord J.A.A. Mackie, 2009. Recent discoveries of alien Watersipora (Bryozoa) in Western
Europe, with redescriptions of species. Zootaxa 2093: 43-59.
Vieira, L.M., M.S. Jones P.D. Taylor, 2014. The identity of the invasive fouling bryozoan Watersipora subtorquata
(d'Orbigny) and some other congeneric species. Zootaxa 3857(2): 151-82. doi: 10.11646/zootaxa.3857.2.1.
Summary
The invasive bryozoan (Watersipora subatra), known from Japan, Australia, New-Zealand, California and on the Atlan
tic coast of Europe from the Bassin d'Arcachon, Bretagne, Guernsey and Ireland, has now settled on the coast of The
Netherlands, along the Southern Bight of the North Sea. The bryozoan colonies were found on a wooden structure in a
marina. Possible routes of this colonisation are rafting with detached algae and transport on the hull ofleasure boats.
E-mailadressen van de schrijvers
adaleman@gmail.com
marco.faasse@ecoast.nl
deblauwehans@hotmail.com
Fig. 3. Watersipora subatra, Ossenhoek, 9 September 2018.
Tentakelkransen. Foto: Ad Aleman
35
t c> ■- ,1- - -i
T- 1
