De man op de dijk
e man
op K
de diik
Boekbespreking
Het grenzeloze verhaal van de grauwe kiekendief
Door Bert Kleijn
Foto's: Gerard Sterk
Vanaf het moment dat ik verhuisde naar de
Zeeuwse eilanden werd ik gegrepen door
het schitterende vliegbeeld van de bruine
kiekendief, laag boven de akkers en inlagen
zwevend, de lange vleugels ietsjes opgehe
ven, onnavolgbaar.
Het was in dezelfde periode rond 2005 dat
de met een satellietzender uitgeruste grau
we kiekendieven van de Werkgroep Grauwe
Kiekendief in de publiciteit kwamen.
Via de website kon je van dag tot dag de
trekroute van een viertal gezenderde kie
ken volgen tot voorbij de Sahara, het Afri
kaanse continent op, en in het voorjaar
terug naar de broedgebieden in het Gro
ningse Oldambt.
Hier begon het levenswerk van ornitholoog
en natuurbeschermer Ben Koks, de 'man op
de dijk'.
Als een rode draad loopt door het 315 pagina's tel
lende boek de samenwerking met de Groningse akker
bouwers en de mannen van grasdrogerij B.V. Oldambt.
Zonder hun medewerking is het veilig stellen van het
broedsucces vrijwel onmogelijk. Koks en zijn vrijwil
ligers waren de huidige tijd van opkomende natuur-
inclusieve landbouw, zoals bijvoorbeeld blijkt uit
het Partridge-project aan de Schouwse zuidkust, ver
vooruit.
Uit eigen ervaring kan ik melden dat je er wakker van
ligt als je weet dat er 's nachts met maaiarmen van meer
dan 10 meter breed door een luzerneveld in Kerkwerve
wordt geraasd terwijl daar vier jonge bruine kiekendie
ven op het nest zitten. Zij zijn slechts beschermd door
de vier stokken die we enkele meters van elkaar plaats
ten...
Het spreekt zeer tot de verbeelding dat in het hoge
noorden posters van grauwe kiekendieven de kantine
van het eerder genoemde maaibedrijf sieren. Koks weet
de aanvankelijk stugge Groningse boeren tot warme
pleitbezorgers te transformeren die elkaar enthousiaste
verhalen vertellen over prooioverdracht en broedsucces-
sen en die mannetjes- en vrouwtjeskieken perfect van
elkaar weten te onderscheiden!
De inhoud van het boek is opgedeeld in een drietal
aandachtsgebieden:
1Hoe het begon - grauwe kiekdief in vogelvlucht en
pionieren in de polder
2. De vogels achterna - reizen, wetenschap en ontdek
kingen
3Akkerbouwgebieden - kansen voor natuur
Toch gaat 'het grenzeloze verhaal' vooral over de im
mer tot de verbeelding sprekende jaarlijkse trektocht
van meer dan 4000 kilometer (enkele reis) van en naar
de Afrikaanse savannes, zowel in het voor- als najaar.
Hierbij trotseren de vogels niet alleen de verzengende
hitte, maar vooral ook de zandstormen die het gebied
tijdens de gevaarlijke oversteek van de Sahara teiste
ren.
Tal van deze trektochten van individuele vogels zijn
beschreven en ieder verhaal is even boeiend. Een ervan
beschrijft hoe twee vogels op dezelfde dag uit het
Eems-Dollard gebied vertrekken, waarbij de ene bij Gi
braltar de oversteek naar Afrika waagt en de andere via
Sardinië en Sicilië met zijn schietgrage bewoners vliegt.
Toch komen ze op dezelfde dag in Senegal aan, nage
noeg op de plek waar ze ieder jaar overwinteren.
Een ander: hoe ze in drie opeenvolgende
jaren (2013/14/15) op het heetst van
de dag een gezenderde kiek onder zijn
'eigen' struik schuilend aantreffen.
Maar ook de Groningse onderzoekers
zelf ondernemen tal van expedities
naar diverse landen in de Afrikaanse
leefgebieden om voedselomstandighe-
den, slaapplaatsen en veranderingen in
verdwijnende habitats te onderzoeken.
Hierbij komen ze tropische ziektes, on
veilige verkeersomstandigheden en zelfs
gewapende bendes op hun pad tegen.
Door het immense succes van dit project
wordt de aandacht van de hele internati
onale vogelwereld getrokken en worden
op uitnodiging niet alleen in het aan
grenzende Noord-Duitsland, maar ook
in Denemarken, Polen en zelfs Rusland
en India projecten opgezet. Die leiden
uiteindelijk tot een internationaal net
werk van samenwerking, onderzoek en
bescherming.
Sterk aanbevolen! Lees zelf het grenze
loos boeiende verhaal van de grauwe
kiekendief, "met zijn flegmatieke vleu
gelslag de kleinste en sierlijkste van alle
kiekendieven
Elvira Werkman:"De man op de dijk",
KNNV Uitgeverij, ISBN 978 90 5011 673
2.
www.werkgroepgrauwekiekendief.nl
Vrouwtje grauwe kiekendief brengt een grote groene sabelsprinkhaan als prooi naar
haar jongen.
Pas uitgevlogen jonge grauwe kiekendieven rondhangend bij hun beschermde nest.
GRAUWE
17
ELVIRA WERKMAN
Het grenzeloze verhaal
van de grauwe kiekendief
f
-
16
WERKGROEP
KIEKENDIEF
