DE GROTE KAREKIET
OP GOEREE-OYERFLAKKEE
mil
t
1 IV
ra nl
V,1
Tekst en foto's: Marja de Lange
I i
26
Stevig, hoog, overjarig waterriet, dat is wat hij nodig
heeft. De grote karekiet is namelijk 2,5 maal zo groot
als zijn kleinere soortgenoot. Met het formaat van
een lijster kan alleen dik, stevig riet hem dragen.
Maar het gaat niet alleen om de vogel zelf....
Het was een grote verrassing toen ik in 2017 in de pol
der van Dirksland hoorde! Bij navraag bleek dat hij hier
al een paar jaar kwam.
Op 18 mei 2014 is er voor de eerste keer op 'waarne-
ming.nr een zingende grote karekiet in de rietkraag aan
de Philiphoofjesweg bij Dirksland. In ieder geval vier
weken heeft hij er gezongen. Daarna werd hij in dat jaar
niet meer gemeld, evenmin als in 2015. In juni 2016 is
de grote karekiet er weer gesignaleerd en vanaf toen
keerde hij elk jaar naar dit gebied terug. Of het steeds
dezelfde was weten we niet. Wel was zowel in 2017 als
dit jaar de vogel ringdragen, dus het zou dezelfde vogel
kunnen zijn.
De grote karekiet in rietkraag aan de Philiphoofjesweg pol
der Dirksland:
-
Ik vond het echter wel bijzonder dat er een grote ka
rekiet op Goeree-Overflakkee neerstreek om daar een
territorium te maken. Maar waarom is het zo bijzon
der? Die grote karekiet waar vroeger over gezongen
werd, was toen blijkbaar vaker te horen dan tegen
woordig. Wat is er gebeurd dat hij nu als 'bedreigd'
op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels staat?
Begin vorige eeuw waren er nog duizenden paren, nu
nog slechts rond de honderd. Na 1950 is een afname
van 90% te zien! Ongelooflijke getallen die me bezig
hielden. Op een gegeven moment kwam vanuit de
vogelwerkgroep het verzoek of ik contact met het
Waterschap wilde opnemen om na te gaan wanneer
in het leefgebied van 'onze' grote karekiet de berging
geschoond zou worden en of een deel van dat gebied
dan kon worden veiliggesteld. Dat wilde ik wel, maar
dan moest ik eerst meer van deze vogel afweten.
De grote karekiet is een langeafstandstrekker. Eind
maart verlaat hij zijn leefgebied in Afrika, ten zuiden
van de Sahara, om een maand later in Nederland aan te
komen. Grote karekieten trekken 's nachts. Vanaf eind
april komen de mannetjes aan, de vrouwtjes volgen van
af begin mei. Zodra een man een territorium heeft, pro
beert hij met zijn karakteristieke, luide zang een vrouw
te lokken. Het vrouwtje bouwt vervolgens een nest. Zij
doet dat door nestmateriaal eerst in het water te dopen
zodat het soepeler wordt en vlecht het vervolgens om
de rietstengels heen. Die rietstengels moeten stevig ge
noeg zijn om dit zware nest te dragen. Het wordt boven
water en zo ver mogelijk bij de oever vandaan gebouwd,
zodat predatoren er niet bij kunnen.
Stevig, hoog, overjarig waterriet, dat is wat hij nodig
heeft.
Niet alleen voor de vogel zelf, maar dus ook voor het
zware, diepe nest. De taken zijn duidelijk verdeeld:
vrouw bouwt en broedt, man zingt en verdedigt het ter
ritorium. Soms hebben mannetjes meerdere vrouwtjes.
Eileg vindt plaats in mei en juni en de 4-7 eieren worden
vervolgens twee weken bebroed. Beide ouders voeren
de jongen die 10-11 dagen in het nest blijven. Er is één
broedsel per jaar. Het voedsel van de grote karekiet
bestaat uit waterinsecten zoals libellen en waterkevers,
maar ook uit kleine visjes, kikkertjes of salamanders.
Wat wel heel apart is, is dat sommige mannetjes het we
kenlang volhouden om in afwijkend of zelfs ongeschikt
broedgebied te zingen! In augustus verlaten de grote ka
rekieten hun broedbiotoop en gaan weer richting Afrika.
Stevig, hoog, overjarig waterriet, dat is wat hij nodig
heeft.
Hij zoekt een brede rietkraag die in diep water staat,
liefst met een fluctuerend waterpeil. Dat is om te
voorkomen dat zich dood materiaal tussen het riet
verzamelt waardoor het riet verzwakt en door andere
plantensoorten wordt verdrongen. Tegenwoordig echter
ligt het waterpeil in moerassen en meren vast, wat een
enorme afname van waterriet veroorzaakt heeft. Deze
afname kent nog meer oorzaken. Het plaatsen van harde
beschoeiingen verstikt het water, waardoor andere plan
tensoorten de kans krijgen om zich te vestigen.
Nog een andere oorzaak is begrazing door de sterk
in aantal toegenomen grauwe ganzen. Zij eten de
rietstengels waardoor de kragen smaller worden.
Een andere nadelige factor is de groei van hoge
bomen en veel struiken langs de oever. En tot slot
worden er zelfs rietkragen verwijderd!
Ziehier de oorzaak van de desastreuse achteruitgang
van de grote karekiet. De specifieke leefomgeving,
bestaande uit rietkragen en rietvelden die in het water
staan, is in Nederland zeldzaam geworden. Plaatsen
waar je deze rietkragen nog wel vindt en waar enkele
grote karekieten broeden, zijn de noordelijke Randme
ren en het Vechtplassengebied, vooral in de Loosdrecht-
se Plassen. Daarom is het zo bijzonder dat er een grote
karekiet op Goeree-Overflakkee is neergestreken!
Het riet in de waterberging bij Dirksland is stevig, hoog,
staat in het water en vormt een brede kraag met een
mooie uitloopzone naar het midden van de plas. Het ge
bied is ongeveer 200 meter lang en op het breedste stuk
20 meter breed, maar er is geen fluctuerend waterni
veau. Ja, alleen een verschil in zomerpeil en winterpeil,
beheerd door Waterschap Hollandse Delta. Toch is dit
blijkbaar genoeg o m het water en het riet een aantal
(inmiddels zes) geschikt te houden als leefgebied
van een grote karekiet.
De sloot die langs de waterberging loopt staat voor
2021 op de lijst om gebaggerd te worden. In de water
berging zelf vindt dan waarschijnlijk groot onderhoud
plaats, zoals het uitkrabben. Het is echter nog onzeker
of deze werkzaamheden zullen worden uitgevoerd. Dit
najaar wordt er eerst verkend hoe het er voor staat en
de uitslag daarvan is bepalend. Mocht het uitkrabben
inderdaad doorgaan, dan zal dat gefaseerd gebeuren zo
dat er rietblokken blijven staan waar de grote karekiet
het volgende jaar naar terug kan keren.
eerste
melding
laatste
melding
bijzonderheden
aanwesig-
heid
2e grote
karakiet
2014
28-05
13-06
2015
2016
08-06
19-06
- zangplek te
noorden van de
Philiph.weg
2017
26-06
10-07
- ringdragend
- zangplek ten
noorden van de
Philiph.weg
2018
11-05
12-07
- zangplek vooral
ten noorden,
maar soms ten
zuiden van de
Philiph.weg
2019
22-05
10-07
- zangplek afwisse
lend ten noorden
en ten zuiden van
de Philiph.weg
- was de eerste
2 dagen ook in
waterberging
300 m zuidelijker
aanwezig
10-06 t/m
28-06
2e grote
karakiet
2020
30-04
08-07
- ringdragend
- zangplek vooral
ten zuiden van
de Philiph.weg
- 25 mei geringd
door Jan van de
Winden (kleurring)
op 15-05
2e grote
karakiet
