SAEVIS TRANQUILLUS IN UNDIS
Bovenstaande spreuk betekent 'Rustig te midden van woelige
golven' en is van niemand ijiinder dan Willem van Oranje.
Hij is onze Vader des Vaderlands en hij leefde in de onrustige
tijd van de Tachtigjarige Oorlog. We weten allemaal hoe het
met hem is afgelopen. De tijd waarin we nu leven is ook verre
van rustig te noemen. Geen oorlog, maar een pandemie die
nogal voor onrust zorgt. Deze spreuk zou dus ook voor ons
van toepassing kunnen zijn.
Wat hierbij vooral mijn interesse opwekte was, dat het symbool
bij deze spreuk een ijsvogel zou zijn. Ik las dat de spreuk en de
vogel afgebeeld zijn op het standbeeld van Willem van Oranje
dat op het Plein achter de regeringsgebouwen van de Tweede
Kamer staat. We zijn er daarom in deze coronatijd eens heen
gegaan. Nu is dit een bekende plek, maar ik had het beeld nog
nooit nauwkeurig bekeken. Het standbeeld staat midden op
het Plein. Aan vier kanten van de sokkel staat wat geschreven
en inderdaad staat de spreuk er met de afbeelding van een
vogeltje dat voer brengt naar een nestje met jongen dat drijft
op de golven. De vogel lijkt in de verste verte niet op een
ijsvogel en toch wilde Johan Huizinga, een beroemd historicus
uit de negentiende eeuw, het ijsvogeltje uitroepen tot een
nationaal symbool.
Jammer dat dit niet gelukt is, want de ijsvogel is wel een van
de mooiste en kieurigste vogels die we kennen. Had men nog
nooit een ijsvogel gezien in die tijd? ledereen weet toch dat
deze vogel er totaal anders uitziet en nooit zijn nest op het
water bouwt.
Een verklaring zou kunnen zijn dat de vogel in de Griekse
mythologie symbool was voor onvoorwaardelijke trouw en
onverzettelijkheid. Het verhaal gaat dat Zeus boos werd op
Alkyone (dochter van Aeolus, de God van de wind) en Ceys,
twee geliefden. Ceys lijdt schipbreuk en verdrinkt in zee.
Als Alkyone dit bericht krijgt springt ze ook in het water.
Uit medelijden veranderen de goden hen in 'Halcyonvogels'
en dit werd weer vertaald met 'ijsvogels'.
Halcyon is een geslacht van vogels uit de ijsvogelfamilie.
De Woodland kingfisher (bosijsvogel) uit Afrika behoort daar
bijvoorbeeld toe, maar niet onze ijsvogel. Hoe men dan toch
later de naam ijsvogel is gaan gebruiken is niet duidelijk.
Goed, maar Den Haag heeft wel een band met vogels, want in
het gemeentewapen staat een ooievaar en die zal iedereen
herkennen.
Nu weer even terug naar onze spreuk. Een mooie spreuk,
die we goed kunnen gebruiken in deze verwarrende tijd.
Blijf gezond, geniet van de natuur en misschien ziet u deze
winter nog wel eens een ijsvogel als een kleurige schicht over
het water scheren.
Namens de
JatiBakA
Bewaarexemplaar
redactie.
