11
Zierikzee. De (gerestaureerde) Rooms-Katholieke kerk. Een bescheiden kerkge
bouw, architectonisch beschouwd. Historisch belangwekkend, omdat het on
danks de heersende positie van de Gereformeerde (nu Hervormde) kerk al vóór de
Bataafse Republiek kon worden gesticht.
Groede. Lutherse kerk. De komst van Lutherse vluchtelingen uit Salzburg heeft er
toe bijgedragen dat onze provincie in de 1 8e eeuw met enkele Lutherse kerk
gebouwen werd verrijkt.
Sommige kerken gingen gedeeltelijk
verloren
Die 55 zijn een restant ook in die zin,
dat vele van de kerkgebouwen die we
in de becijfering hiervoor gegeven vol
ledig meetelden, slechts voor een deel
bewaard zijn gebleven in hun oor
spronkelijke omvang en glorie. Soms is
het koor verloren gegaan, zoals in
Haamstede en Meliskerke, soms is juist
alleen het koor overgebleven en de kerk
zelf vergaan, zoals in Hoedekenskerke.
Er zijn gevallen waarin er van een
driebeukige kerk nog maar één beuk
over is, zoals in Baarland en Zoutelan-
de. In andere situaties ging de toren
verloren, zoals in Yerseke. In Veere is
de kerk in half-ruïneuze toestand ge
raakt.
Verloren gingen o.a. enige zeer grote
Die 55 zijn een door het lot bepaald
overblijfsel. We hebben ze niet uit kun
nen zoeken. In de ene streek bleef veel
minder bewaard dan in de andere. Er
zijn dorpskerken verdwenen van relatief
bescheiden karakter - in vele gevallen
weten we trouwens niet eens hoe ze er
uit gezien hebben - maar tot de verlie
zen behoren ook grote stadskerken, die
zeer indrukwekkend geweest moeten
zijn, zoals de kerken van Sluis, in Mid
delburg de West- en de IMoord-mon-
sterkerk en in Zierikzee de St. Lievens-
monsterkerk.
Aanwinsten sedert 1600
Natuurlijk zijn er in de 17e eeuw en de
daarop volgende eeuwen ook nieuwe
kerken gebouwd, en daarbij zijn er
mooie, en belangrijke, zoals b.v. de
Oostkerk te Middelburg, de kerk te
Burgh op Schouwen of die in Driewe
gen in Zuid-Beveland. Dat is zo, maar
toch kunnen ze uit oogpunt van kunst
en vaak ook van bouwkundige kwaliteit
meestal niet wedijveren met de Middel
eeuwse. En ook van deze kerken uit la
tere tijd zijn er weer de nodige verloren
gegaan. Momenteel zijn er in Zeeland
ongeveer 100 kerkgebouwen uit
vroegere en latere tijd (waarvan dus 55
middeleeuwse) beschermd monument.
Wat we thans bezitten is een restant
Uit het voorgaande blijkt wel dat we
hier eerder moeten spreken van weinig
dan van veel. Op het einde van de mid
deleeuwen was het aantal nl. dubbel zo
groot, en dat bij een zoveel geringere
bevolkingsdichtheid. Onze konklusie
moet dus zijn: we hebben te maken
met een restant, waar we zuinig op
moeten zijn.
