4
Het pleintje van St. Anna. Op de achtergrond Sluis. Tussen Sluis en St. Anna stroomde het Zwin.
Nader met aandacht tot dit groene plein,
Een kleine weide onder lage boomen.
Hier is de rust zoo jong en zoo volkomen
Als lentewind en najaarszonneschijn.
Hier is het oude en het havelooze
Der dingen tot een nieuwe levensstaat
Geworden, als in een verwoest gelaat
't Herboren kinderlijke; het beschroomd
liefkozen
Van een blind lachen gaat vervoerend om.
Er is een huis met vreemde breede ramen,
Een tuin vol bloemen, ouderwetsch van
namen,
En binnen, eenzaam in zijn heiligdom,
Heeft een de schoone luwte van dit leven,
Als visioen verbeeld en uitgeschreven.
Toren, kerken woningen van St. Anna ter
Muiden werden in de eerste periode van
de tachtigjarige oorlog (1580-1600) voor
een grootdeel verwoest. De huidige
kruisingstoren is het restant van een grote
toren en kerk en heeft waarschijnlijk als
baken gediend voorde zeelieden, evenals
de Sint Lamberttoren van Cadzand, om
hen de weg te wijzen door hetZwin naar
Brugge. De toren dateert vermoedelijk uit
heteinde van de 13eof begin 14eeeuw.
Hoewel de kerk van St. Anna diverse keren
rooms en protestant is geweest- het
kleine stadje was echt een grensgeval -
werd de eerste steen voor het huidige
tegen de toren aangebouwde kerkje
gelegd in 1653. De ontvangstdooren de
uitleg in de kerk van de archivaris, de heer
W. J. Visser, was hartelijk en interessant.
Hij had ten behoeve van de excursisten
een tentoonstelling van allerlei
archiefstukken en foto's gemaakt. De
archivaris wees erop, dat het huidige
kerkinterieur is totstandgekomen door de
restauratie van dejaren vijftig. De intieme
ruimte van dit in verhouding tot de toren
zo kleine kerkje is gericht op de
protestantse eredienst met accent op de
prediking van het Woord.
De tocht ging vervolgens langs Sluis via
Aardenburg en Waterlandkerkje naar
I Jzendijke, een typisch vestingplaatsje uit
de eerste helft van de 17e eeuw, hoewel de
stichting ouderen de naam één van de
oudste dijknamen in Zeeland is (1 Ie
eeuw). Kort na de verovering door Maurits
gaven de Staten Generaal toestemming
voor het beroepen van een predikant
(1605). De godsdienstoefeningen werden
gehouden in een particulier huis. De
huidige kerk- staal van protestantse
kerkbouw- werd in 1614 voltooid met
dien verstande dat men later door de
uitbreiding van het aantal leden
genoodzaakt was het kerkgebouw te
vergroten tot een langwerpige achthoek
(1656). Zie hiervoor de bijdrage van Peter
Don, kunsthistoricuste Amsterdam.
Het gezelschap werd ontvangen door de
heer Fortrei onder de klanken van het
fraaie Batz-orgel. Hij ging uitvoerig in op
de geschiedenis van de kerk, die
merkwaardige historische voorwerpen
herbergt. Een herinneringsbord meteen
stuk kurken fragment van een ladder(leer)
herinnert aan een mislukte poging van de
Spanjaarden in 1623om IJzendijkete
heroveren. Kurken ladders dienden als
middelen om de vestinggracht over te
steken.
Een opschrift herinnert hieraan:
God heeft ghemaect te niet
d'aenslagh onzer vianden
Waervan men noch hiersiet
Kurck en leer 't harer schanden
Aan de wand daartegenover hangt een
groot tiengeboden bord, dat men in veel
van onze protestantse kerken terug kan
vinden. Het bord van 1620 wordt gesierd
met de wapens van Oranje, de republiek
en devesting IJzendijke.
Zowel in St. Anna als in I Jzendijke troffen
wij een stencil aan metgegevensoverde
kerken. Het is een praktijk die gelukkig al in
vele kerken ingang heeftgevonden.
Prentbriefkaarten zijn ook goede
middelen om de herinnering levend te
houden. Op het stencil van IJzendijke
troffen wij nog aan, dat bij de restauratie
na detweede wereldoorlog door de
zorgen van de burgerlijke gemeente in het
torentje een eenvoudig carillon is
aangebracht. "Het is een carillon met de
omvang van een volledig octaaf van de fa.
Eysboutste Asten. Behalveinde
nachtelijke uren strooit dit klokkenspel elk
kwartier zijn zuivere klanken over het
stadje en zijn verre omtrek. Hetzijn
eenvoudige volksliedjes en als de
kalender het vraagtgalmen ook kerst-,
oranje- en sinterklaasliedjes over de stad
en wijde omgeving". Het liedje van half
vier waarschuwde het gezelschap dat de
tijd was aangebroken om afscheid van de
kerkte nemen. Het is een weinig origineel
slot maarwelwaar: de donateurs en
aanverwanten konden op een welbestede
dag terug zien.
