Sint Maartensdijk
13
P. S. J. BEEKHOF-KOOLE
In St.-Maartensdijk valt de
Lodewijk XVI-pomp, die midden op
het langgerekte marktplein staat,
meteen op, zoals ook een aardige
trapgevel (we zijn dan altijd vóór
1650) een laat-gotisch woonhuis (vrij
zeldzaam, in Leiden zijn er een paar
te zien!) en de tussen 1 962-1 964
gerestaureerde gevel van het
raadhuis, versierd met wapenstenen
en mascarons; in de raadzaal hangt
daar een serie portretten van de
vroegere Heren van St.-Maartensdijk,
In deze plaats, ontstaan bij een in
1820 afgebroken kasteel, komen we
in de veertiende eeuw al het geslacht
Van Borssele tegen; Floris en zijn
broer Frank. Haar grootste bloei viel
evenwel in het begin van de vijftiende
eeuw, toen Floris II en Frank II daar
ambachtsheren waren, de eerste
gehuwd met Oda van Bautersem,
dochter van de Heer van Bergen op
Zoom - waardoor hij zijn gebied
belangrijk vergrootte - de tweede
met de ons allen bekende Jacoba van
Beieren. Hollestelle schetst ons de
romance: „Zij hield hier zich dikwijls
op; zij kwam dan gewoonlijk van
Goes met een Cogghe de Schelde
over, landde te Gorishoek en reed
met haren Frank over de dijk naar
haar kasteel." In 1434 werd Jacoba
in het koor van de kerk met „haren"
Frank in de echt verbonden, twee jaar
later leefde ze al niet meer. Het geluk
van een mensenkind is vaak erg
broos, zeker was het dat in die
dagen
Hervormde kerk
In de tijd dat Frank II het dorp
St. Maartensdijk omwalde, zodat het
zich „smalstad" (stad zonder stem
recht in de Staten van Zeeland)
mocht noemen, verbond hij ook een
College van kanunniken (kapittel) aan
zijn kerk: 1429.
Exterieur
De veertiende-eeuwse bakstenen
toren stond er toen al, later, bij de
bouw van schip en zijbeuken in de
tweede helft van de vijftiende eeuw,
werden een traptoren en steunberen
toegevoegd en werd de toren in de
nieuwe laat-gotische pseudo-basiliek
gedeeltelijk ingebouwd. De westgevel
werd daarbij versierd met blokken
ledesteen (vindplaats bij het
Belgische Balegem, de dikte is het
dubbele van de verwante Gober-
tange).
Het hoofdkoor dateert uit circa 1400.
In die tijd was er aan de noordkant
van het koor een toegang naar een
kleine, lage grafkapel, die tegelijk met
St. Maartensdijk met het langgerekte marktplein.
