15
Kloostergang Abdij te Middelburg, 1901
toevlucht tot timmermans- of
metselaarsbazen, gewezen genie
officieren en waterstaatkundigen, die
van elk bouwwerk een kazemat of
sluis maken; er is in Nederland dan
ook een gemis aan elke artistieke
controle bij de stichting van nieuwe
monumenten."
„Wij zijn", aldus De Stuers, „niet te
arm om iets mooi's en artistieks te
maken, maar te gierig; 't is wel niet
mooi, zeggen we dan, maar als 't
maar doelmatig is."
Werkzaamheden aan de oude kloostergang eind
19e eeuw. waarvan in de eerste helft van die
eeuw een gedeelte was afgebroken
Als resultaat van dit alles signaleerde
hij een „opknappingsmanie", een
verf- en beplakkingswoede van
binnen- en buitenkant, 't camoufleren
van verval door een flinke portie
Portlands cement. „Plasteraars" en
loodgieters konden dan ook geen
genade in zijn ogen vinden, daar de
eersten genoemd cement over
scheuren streken en de tweeden door
roekeloosheid met hun vuurpotten
menig waardevol gebouw in de as
hadden gelegd. Gezwegen dan nog
van de strijd tegen de „stofnesten",
die onder andere tot het weghakken
aanzette van fijne bladkapitelen van
het koor van de Haagse Jacobskerk.
Opgemerkt moet intussen wel
worden, dat de Franse tijd enorm had
huisgehouden onder de vermogens,
inkomsten uit effecten of handel
waren tot een minimum terug
gebracht. In de eerste helft van de
1 9e eeuw was hier te lande armoe
troef, en deze armoede is, gepaard
met gebrek aan belangstelling en
waardering, voor onze oude
bouwkunst catastrofaal geweest.
Verliezen in Zeeland
Ook in Zeeland is de laatste eeuwen
schrikbarend veel mooi's van het
aards toneel verdwenen.
Door brand, storm en watersnood is
veel verwoest, door oorlog en
baldadigheid veel vernield en nog
meer verloren gegaan door slecht
onderhoud, afbraak, onverantwoorde
verbouwing en diverse sanerings
activiteiten.
Prof. Van Swigchem komt met
ontstellende cijfers aanzetten, waarbij
alles, dat door restauratie behouden
bleef, niet is meegeteld.
Tussen 1769 en 1969 gingen in
Zeeland, volgens zijn opgave,
verloren; 15 middeleeuwse kastelen,
40 middeleeuwse kerken en kerk
torens, 10 kerk- en kloosterruïnes, 25
kerken uit de 17e en 1 8e eeuw, 10
kerken uit de 1 9e eeuw, 1 5 gast
huizen, weeshuizen en soortgelijke
gebouwen, 25 raadhuizen, wagen,
vleeshallen, doelen en beurzen, 15
rechthuizen, dorpshuizen en beursjes
in de dorpen, 130 buitenplaatsen,
ontelbaar veel stadspoorten, straat-
meubilair en oude woonhuizen en
bovendien alle industriemolens.
Wat alleen op Walcheren verloren
ging
De verleiding is nu natuurlijk groot
om man en paard te gaan noemen,
maar u kunt dit alles uitvoerig lezen
in het onder deze bijdrage vermelde
artikel van prof. Van Swigchem.
Niettemin sturen we u, om u een
indruk te geven van wat de 1 9e eeuw
in deze presteerde, een kleine
zichtzending van wat op Walcheren
en wel speciaal in Middelburg,
Vlissingen en Veere naar de vaantjes
is gegaan.
In Middelburg sneuvelden in deze
eeuw welgeteld 7 stadspoorten,
