De excursie van 4 juni 1983
naar Antwerpen en Kloosterzande
23
verschijnsel van deze tijd is, vergist
zich: de burgers zijn ook vroeger bij
vele gelegenheden te hoop gelopen.
Alle keurig nette verenigingen, die
zich momenteel met kunst- en
monumentenbescherming bezig
houden, zijn als buitenparlementaire
actiegroepen begonnen.
In 1884 richtten enige Amsterdamse
burgers de Vereniging „Rembrandt"
op om te voorkomen dat vaderlandse
kunst, in dit geval de Collectie de Vos
(tekeningen), wederom naar het
buitenland werd verkocht. De Ned.
Oudheidkundige Bond, sinds 1949 de
Koninklijke Oudheidkundige Bond,
ontstond in 1899 als reactie op de
plannen tot sloop van de Nieuwezijds-
kapel te Amsterdam. De Bond
„Heemschut" werd in 1911 geboren
als protest tegen het slopen van een
eenvoudig hoekhuis te Monnikendam
en het plan daar, als compensatie,
een eigentijds misbaksel neer te
zetten. De Vereniging „Hendrick de
Keyser" sprong in 1918 in de bres
voor het bedreigde Nederlandse
woonhuis. Later ontstonden onder
andere de Verenigingen „Menno van
Geraadpleegde boeken en
tijdschriften:
Victor de Stuers: „Holland op z'n smalst".
Ingeleid en toegelicht door een werkgroep van
het Kunsthistorisch Instituut der Universiteit van
Amsterdam. Uitg. De Haan - Bussum.
J. A. C. Tillema: „Schetsen uit de Geschiedenis
van de Monumentenzorg in Nederland". Staats
uitgeverij, Den Haag, 1975.
J. A. C. Tillema: „Victor de Stuers, Ideeën van
een individualist". Uitg. Van Gorcum, Assen,
1 982.
Prof. dr. C. A. van Swigchem: „Monumentenzorg
in Nederland", Bussum, 1974.
Prof. dr. C. A. van Swigchem: „Tweehonderd jaar
monumenten van bouwkunst in Zeeland".
Overdruk Archief Zeeuwsch Genootschap. 1769-
1969.
Prof. dr. W. Martin: „Herleefde Schoonheid".
25 jaar monumentenzorg in Nederland. 1918-
10 mei 1943. Uitg. Kosmos, Amsterdam.
R. Meischke: „Het Nederlandse woonhuis 1 300-
1 800". Uitgave ter gelegenheid van 50 jaar
„Hendrick de Keyser". Haarlem, 1969.
Jaargang tijdschrift „Buiten" 1 91 3/1 914.
Artikelen „Slopend herboren Nederland".
J. A. Frederiks: „De Abdij van Middelburg". Uitg.
F. J. Belinfante/v.h. A. D. Schinkel, Den Haag.
Overdruk uit „De Ingenieur" van 30 juli 1 904.
M. P. de Bruin: „Jan Antiek". Zeeuws Tijdschrift
3, anno 1 974.
Jan Veth: „Stedenschennis", een artikel uit 1901.
A. Chr. Fortgens: „Beschermde stads- en dorps
gezichten". Serie „Planologische Verkenningen".
Uitg. Vugen, Den Haag, 1982.
Leidse Onderwijsinstellingen: cursus „Levende
Stenen", lessen f 2 en f 3.
Ton Koot: „Strijd om Schoonheid", 50 jaar
„Heemschut". Amsterdam, 1961.
Ir. H. de Lussanet de la Sablonière: „Langs
Zeeuwse monumenten". Uitg. G. W. den Boer,
Middelburg.
A. C. W. van der Vet: „Wij hebben geen
monument meer te verliezen". Uitg. Bosch en
Keuning N.V., Baarn, 1976.
Coehoorn" (om vestingen te
behouden) en „De Hollandse Molen".
Heden ten dage houden ook vele
stichtingen, zoals de onze, zich bezig
met het behouden van kerken,
kastelen, oude boerderijen enz. Dat
geeft hoop en is bovendien hard
nodig. Want ook nu nog wordt soms,
zelfs in beschermde steden en
dorpen, ondanks de Monumentenwet
en Rijksdienst, ruw met de harmonie
der gevels of met de kleinschalige
bebouwing omgesprongen zoals Rudy
Kousbroek in een artikel d.d. 6 mei
1983 in het NRC-Handelsblad
constateerde.
De krapte van 's lands financiën kan
onze oude gebouwen nu ook weer
noodlottig worden.
De donateurs van onze stichting zien
naar de toekomst en zijn dien
tengevolge verstandige lieden. Want
die oude Romeinse dichter Ovidius,
die omstreeks het jaar nul leefde, had
het al in de gaten: dingen behouden
is ook een verdienste!
Begunstigd door zeer mooi weer -
zeker 's morgens - kwamen wij tegen
koffietijd te Antwerpen aan om als
eerste doel van deze donateursdag
een bezoek te brengen aan de Onze
Lieve Vrouwe kathedraal. Tussen
koffie en dit bezoek was er nog
gelegenheid om stegen, pleinen en
pleintjes, huizen en stadsmuren van
de Scheldestad tijdens een wandeling
te „beleven". Wij konden vervolgens
de eerste grote fase van de
restauratie van de kathedraal
bewonderen tot voor het koor. De
restauratie van koor en omgeving zal
nog enige jaren in beslag nemen. Het
resultaat van de eerste fase mocht er
zijn. Restauratie is thans een
bezigheid van verfijnde techniek
gecombineerd met wetenschappelijk
verantwoorde methoden. Na de lunch
vertrokken wij naar de Ned.
Hervormde kerk van Kloosterzande:
de vroegere kapel van de
Cisterciënsers. Hierover wordt in een
volgend Bulletin geschreven. „Moe
maar voldaan", keerden wij
huiswaarts.
Zicht op de Kathedraal te Antwerpen
