13 geboorte en kenner van de historie van zijn geboortegrond als geen ander. De muren van de kerk, die in 1609 waren verlaagd, zijn weer tot op hun oorspronkelijke hoogte gebracht, de deerlijk geschonden basementen en kapitelen van de pilaren zijn gerestaureerd. Het meubilair van de kerk is voor een groot deel vernieuwd, het houtsnijwerk van de vroegere, uit 1650 daterende banken werd voor zover nodig gerestaureerd en tot versiering van de nieuwe banken gebruikt. In plaats van het dakruitertje, waarin voorheen de klok was opgehangen, heeft de burgerlijke gemeente een sierlijk renaissancetorentje tegen de kerk laten aanbouwen. Het geheel doet de architect, Ir. J.A. van Cruyningen eer aan. Na de restauratie in 1931 werd de kerk rijkelijk voorzien van gebrandschilderde ramen, vervaardigd in de ateliers Schouten te Delft. De ramen zijn in hoofdzaak geschonken door wijlen Mr. A.J.E.A. Bik en mevrouw Bik-Enger te 's Gravenhage, dit ter herinnering aan het huwelijk van hun voorouders Jan Bik en Jeanette Butin, welk huwelijk in mei 1789 in de kerk werd voltrokken. De kerk werd opnieuw zwaar beschadigd tijdens de oorlog 1940-1945 en wel op 8 oktober 1944. Hierbij gingen ook de glas-in-loodramen verloren. Als we de kerk nu bekijken kunnen we zeker van een geslaagde na-oorlogse restauratie spreken. Deze restauratie vond plaats onder leiding van de architect E.A. Canneman. Het interieur Evenals in Groede is er ook in Cadzand een Waalse Hervormde gemeente geweest. Deze gemeente is gesticht in 1686 door hugenoten uit de omgeving van Guines bij Calais. De kerkdiensten van de Waalse gemeente zijn tot 1719 in de Hervormde kerk gehouden en daarna tot de opheffing en inlijving bij de Nederduitse gemeente in 1809, in een eigen kerkgebouw. Dit gebouw is in 1817 weer gesloopt. Het enige tastbare dat aan deze kerk van de Waalse gemeente nog herinnert, is één van de twee enkele lichtkronen die we nu in de kerk zien hangen. De tweede, die er hetzelfde uitziet, is later bijgemaakt. Verder hangt er een oude dubbele kaarsenkroon. De sobere eiken preekstoel en de beide herenbanken dateren uit de 17e eeuw. Het open liturgisch centrum is niet opvallend omdat het geheel omsloten wordt door de Engelsrood geverfde banken. De verdeling van de banken is zorgvuldig opgesteld en zorgt voor een goed evenwicht met de vrije ruimte. De koperen kandelaars op de banken rondom het liturgisch centrum geven een juist accent ter afscheiding hiervan. Het bescheiden koperen doopvont op een eikenhouten standaard is evenals een Orgel en pilaren met lage knopkapitelen. aantal van de verloren gegane gebrandschilderde ramen, een geschenk uit 1931 van de familie Bik. In de vloer van het liturgisch centrum liggen enkele zwaar beschadigde grafstenen uit vroeger eeuwen. Agnus Dei Toen tijdens het oorlogsgeweld in oktober 1944 de bevolking op de vlucht was, de kerk op zijn grondvesten sidderde en de glas-in-loodramen in duizend en één stukjes uiteen vielen, bleef één raam gespaard; het naar het oosten uitziende raam, waarin de afbeelding van het Agnus Dei (lam Gods; afbeelding van een lam met kruisvaan als zinnebeeld van Jezus' zoenoffer) is aangebracht. (Joh. 129B 'Zie, het lam Gods, dat de zonde der wereld wegneemt'.) Het Agnus Dei, van oudsher kerkzegel van de kerk van Cadzand, bleef zelfs in de donkere dagen van 1944 onbeschadigd en naar het oosten uitzien. Toeval of teken? Zo kunnen we het vandaag de dag. als we in Cadzand komen, nog zien. Bronnen (Groede en Cadzand): - A.J. van der Aa: 'Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden', deel 4 en deel 6. Gorichem, 1843/1845. - C. Chavannes-Mazèl e.a.: 'Langs de oude Zeeuwse kerken'. Baarn, 1975. - J. de Hullu: 'De Waalsche kerk van Groede', in Ned. archief voor kerkgeschiedenis, 's Gravenhage, 1911 - J. de Hullu: 'Over de oprichting van eenige protestantsche gemeenten in westelijk Zeeuwsch-Vlaanderen en de herstelling of den bouw van haar kerkgebouwen in de zeventiende eeuw', in Archief Zws. Genootschap. Middelburg, 1916.

Tijdschriftenbank Zeeland

Bulletin Stichting Oude Zeeuwse kerken | 1985 | | pagina 13