9 Groede kon worden bevestigd. In dat jaar werd tevens voorzien in de behoefte aan een eigen kerkeraad en kon men spreken van de vestiging van een zelfstandige Waalse gemeente in Groede. De jonge gemeente heeft aan haar eerste predikant niet veel plezier beleefd. In 1624 werd hij door de synode 'wegens zijn onbetamelijken wandel' afgezet. Er zijn voldoende aanwijzingen om te veronderstellen dat de Walen tot 1634 voor het houden van hun kerkdiensten van dezelfde ruimten gebruik hebben gemaakt als de Hervormde gemeente. Het is zeker achteraf moeilijk te begrijpen dat men niet besloot om op dezelfde gezamenlijke manier door te gaan na de wederopbouw van de kerk, maar op het ongelukkige idee kwam om de zuidbeuk door het bouwen van een scheidingsmuur van de rest van de kerk af te zonderen. Dit werd des te duidelijker toen in 1685, na de herroeping van het edict van Nantes, een groot aantal vluchtelingen uit de omgeving van Calais, zich in Groede vestigde. De Franse kerk was veel te klein en zelfs het bouwen van een galerij voor 100 tot 120 personen, bleek niet voldoende te zijn. Grotere moeilijkheden ontstonden nog in 1713, toen na de vrede van Utrecht veel vluchtelingen uit de omgeving van Rijsel arriveerden. Er bevonden zich zoveel armlastigen onder dat de steun van alle Waalse kerken in Nederland nodig was om het hoofd boven water te houden. Hoofdzakelijk door problemen rondom de persoon van Jean Jacques Bourdeau, predikant vanaf 1772, raakte de Waalse gemeente geleidelijk aan in verval. De aftakeling werd nog versneld doordat vanaf 1795 de bezoldiging in gevaar kwam tengevolge van maatregelen van de Franse Republiek. De afscheidsrede van de omstreden predikant Bourdeau, uitgesproken op 14 augustus 1808, was het feitelijk einde van de Waalse gemeente te Groede. Pas bij Koninklijk Besluit van 19 augustus 1817 werd de gemeente officieel opgeheven en verenigd met de Hervormde gemeente. De afscheiding van de zuidbeuk ten behoeve van de Franse kerk is tot op de dag van vandaag realiteit gebleven en dat is bijzonder jammer. Het eerste dat bij het betreden van de kerk opvalt is de hierdoor ontstane onevenwichtigheid in de ruimtelijke beleving. A.J. van der Aa schreef al in 1843: 'De zuidelijke beuk diende voor Waalsche kerk zoo lang die gemeente bestond, maar is thans zonder bestemming; bij het steeds toenemend aantal Hervormden zal het welligt noodig worden, die weder met de overige gedeelten der kerk te vereenigen'. Her kerkbezoek geeft al in geen jaren aanleiding meer om over het vergroten van de ruimte te denken. Wellicht is dit, in combinatie met de financiële consequenties, ook de reden geweest dat Orgel (in koor) en gedeelte van de herenbank. men bij de restauratie van 1976 de scheidingsmuur intact heeft gelaten. Het interieur De grote trekpleister in de kerk is de preekstoel met de omringende dooptuin. Dit voorname meubilair dateert uit 1794 en is toen door afstammelingen van Jacob Cats ten geschenke gegeven. Het is nog bijzonder gaaf en compleet met de originele koperen attributen: lezenaars op de preekstoel en op de voorlezersplaats, twee dubbele kaarsenkandelaars ter weerszijden van de lezenaar op de preekstoel en twee enkele naast de lezenaar voor de voorlezer, het doopbekken aan de opgang naar de preekstoel, de zitplaatsen voor kerkeraad en voorlezer. Zelfs de zandloper, binnen handbereik voor de predikant aan de muur bevestigd en destijds bestemd om de lengte van de preek aan te geven, is nog in oorspronkelijke staat aanwezig. De herenbanken, aan weerszijden in de noordbeuk, waaronder de zgn. Catsbank, dateren uit dezelfde periode en zijn eenvoudig van uitvoering. Op de Catsbank bevindt zich het wapen van de familie Cats. De kleurencombinatie, licht oudgroen van de bankenpartijen, donkerbruin van dooptuin en preekstoel en wat lichter bruin van de na de restauratie geplaatste stoelen, is apart maar harmonieus. De lambrizering in de noordbeuk is niet direct storend en overheersend, maar toch minder geslaagd. In de kerk hangen drie echte

Tijdschriftenbank Zeeland

Bulletin Stichting Oude Zeeuwse kerken | 1985 | | pagina 9