Panorama van
Middelburg
Het Cellebroedersklooster en
de Gasthuiskerk
10
partijgenoten, vrienden, mensen met
strakke gezichten, hoed of pet in de hand. 'Er
werd geen woord gesproken Op het
perron werden vele handen gedrukt, tot
spreken warenweinigen in staat...
De synagoge wordt gebruikt voor de opslag
van ingeleverde radio's. In de herfst van
1944 is de verwoesting compleet. Het duurt
lang aleer de resten worden gerestaureerd.
De foto's van Wim Helm van 1976 spreken
duidelijke taal. Bij de restauratie van de
restanten in 1980 worden nog fragmenten
weggelaten. W. Smit vermeldt in 1968 dat er
geen tien joodse mannen meer aanwezig
zijn voor het onderhouden van de eredienst
naar rabbinale exegese van Genesis 1832.
'Geld voor de herbouw van de
hoofdsynagoge is er wel, maar de mensen,
die het gebouw moeten bevolken,
ontbreken'. De resten van de synagoge
wachten op een waardiger bestemming dan
voor het uitlaten van honden en het
bekladden van de muren.
Verantwoording:
De voornaamste gegevens zijn gehaald uit:
Ter gedachtenis aan het Tweehonderdjarig Bestaan der
Israëlitische kerk te Middelburg 1705-1905. Middelburg,
J.C. en W. Altorffer, 1906.
Materiaal uit het Zeeuws Documentatiecentrum
L.W de Bree Zeeland 1940-1945. Den Boer Middelburg
Uitgevers, 1979.
W. Smit: Joden in Middelburg, Zeeuws Tijdschrift, 1968, p. 8
e.v.
Van de Dienst der Gemeentewerken kreeg ik dossiers ter
inzage, waarvoor hartelijke dank.
Restauratieschetsen plattegrond en opstanden (voorgevel zijde
Herenstraat, achtergevel zijde St. Jansstraat).
Plattegrond: links onder het rituele bad.
Eine gute Stadt: hat ein überschön
Rathausz mit einem köstlichen Turm, da ist
an allen Dingen viel kunst an
AlbrechtDürerin 1520.
In de tijd dat Middelburg haar grootste bloei
beleefde, in het derde kwart van de
zeventiende eeuw, gaf Nicolaes Visscher,
graveur en uitgever te Amsterdam 'in de
Calverstraet bij den Dam in de Visscher' zijn
panorama van Zeelands hoofdstad uit.
't Onderschrift was in 't Latijn:
'Middelburgum. urbs comitatus Zelandiae
primaria, mercatura et navigatione
emporium celeberrimum', d.w.z.
'Middelburg, de eerste stad van het
graafschap Zeeland, een havenstad, zeer
beroemd door handel en scheepvaart'.
Als we de gravure wat beter bekijken,
geloven we dat ook. Niet alleen lag de haven
toen propvol met alle soorten schepen, maar
't silhouet van de stad was ook zo mooi. Ze
had nog haar stadspoorten, haar Doelen, we
zien het 'Statshuys', op het eerste gezicht
achtgrote kerken, waaronderde luisterrijke
Noordmonster- of St. Pieterskerk (ook de
'Oude Kercke' genoemd) en de pas
gebouwde 'Burgh Kerck' (later Oostkerk
geheten). Dan de 'Abdije' met de sierlijke
'tooren tGraven-Casteelen het 'Huys van
Domborch'. En bedrijvigheid alom in deze
stad met in die tijd ongeveer 30.000
inwoners. Wie dit stadsbeeld goed in zich
heeftopgenomen, kan alleen nog maar
hopen op een schone droom: een wandeling
te mogen maken door dit zeventiende
eeuwse Middelburg.
Hoe was alles zo gegroeid, zult u wellicht
vragen, want dergelijke oude steden zijn
noch uit de lucht komen vallen, noch op een
tekentafel met precisie geconstrueerd. Ze
zijn in al hun luister in de loop der eeuwen, in
vóór- en tegenspoed, zo gegroeid.
Twee kreekruggenhet tracé volgend van de
oude Noordweg en Seisweg kwamen samen
ter plaatse van de huidige Abdij en gingen in
zuid-oostelijke richting, de Segeersweg.
verder.
