20
Klaviatuur orgel Hervormde kerk Baarland.
De dispositie van het orgel is:
Onderklavier:
1.
Holpijp8v
2.
Fluijt 4v
3.
Kleijnfluijt 2v
4.
Cornet 3st. Disk.
5.
Quint 2 2/3
6.
Viola di Gamba 4v (was dus
Dulciaan-Trompet8v)
Bovenklavier:
1. Bourdon 8v
2. Prestant8vDisk.
3. Prestant8v
4. Fluijt 4v
5. Octaaf 2v
6. Quint 2 2/3
De klavieromvang is C-dlll.
Het pedaal is aangehangen en heeft de
omvang C-g.
Uiteraard ontbreken het ventiel en de
tremulant niet. De drukkoppel is gehalveerd
in bas- en discant.
Tussen de beide klavieren ziet u de
gehalveerde drukkoppel, mooie koperen
knopjes. De benedentoetsen zijn van
ebbehout. de boventoetsen van ivoor. De
voorzijden van de toetsen zijn allemaal in
een vlindermotief beschilderd. Door de tand
des tijds zijn de namen van de registers bijna
niet meer te lezen, de goudkleurige verf van
het nieuwe register valt extra op, e.e.a. is
veel lichter van kleur dan de originele. Het
bijzondere van de drukkoppel is, dat
wanneer u met gekoppelde klavieren speelt,
dus op het bovenklavier, en de toetsen niet
te ver indrukt, alleen het bovenklavier
spreekt. Drukt men dóór, dan komt de koppel
in werking. Het bovenklavier klinkt forser dan
het onderklavier, dit is meer fluitachtig.
Het is mij opgevallen dat het geluid beneden
in de kerk een goede draagkracht heeft, ook
van het onderklavier.
Het pijpwerk in het front wordt gevormd
door o.a. prestant 8v en prestant 4v. De
beide werken staan op een lade die
gehalveerd is. Het bovenklavier werkt
rechtstreeks op de wellen van de lade, het
onderklavier via hefbomen, de reden hiervan
is dat het onderklavier, vanuit de kerk gezien
achter inde kast staat, denkt u maar aan het
tongwerk. (Stemmen!!)
Het front van het orgel heeft wat lijnen die
overeenkomen met het orgel uit Gouda, dat
gemaakt is door Jacob Frangois Moreau. De
muzieklessenaar is een stuk vakmanschap
van houtsnijwerk. Het bevat een monogram
met de letters J.J.M., en de gedachten gaan
dan in de richting van J.J.M. Moreau. zoon
van bovengenoemde orgelbouwer te
Gouda. Naast de klavieren zijn twee koperen
kandelaars geplaatst, terwijl aan de linker
en rechterkant van de orgelkast ook twee
kandelaars zijn aangebracht. De klavierbak
heeft een mooi profiel, evenals de
boventoetsen van het pedaal. Dat er niet op
tijd is gekeken bewijst het houtsnijwerk, nl.
bloemenmandjes op de voetlijst en
acanthuslofwerk in het front. Dat er veel
eikehout aan verwerkt is, en het kopshout
met fineer overtrokken is, bewijst dat dit
instrument door een vakman werd gemaakt.
Slotsomde hele orgelkast en het front zijn
mooi op elkaar afgestemd. Wat niet met
elkaar overeenkomt, is de galerij en het
orgel. De galerij heeft een andere stijl. Zou
het orgel ouder zijn dan de galerij? Het is wel
zo dat er, vóór het Moreau orgel, wat anders
heeft gestaan. Dit is duidelijk te zien op de
vloer van de galerij, waar de inkepingen van
bijv. hoeksteunen te zien zijn, zelfs de
schroefgaten zijn er nog. Wat ervóór dit
huidige orgel gestaan heeft, weten we niet.
Dat het instrument door Moreau gemaakt is,
nemen we vooralsnog aan
Gelukkig is het door de kerkvoogdij goed
'bewaakt'. Er zijn geen gekke dingen mee
gedaan en dat is, gezien de eerbied voor de
vakman Moreau èn de verplichting aan de
toekomst, alleen maar in het voordeel van de
muziekliefhebbers.
Na mijn benoeming als Cantor-organist van
de Ned. Hervormde kerk van
's-Gravenpolder is de heer P. Uiterlinden mij
opgevolgd als vaste bespeler van dit
instrument en met hem heb ik de afspraak
gemaakt dat, als u het orgel wilt horen, u bij
deze van harte welkom bent op 'zijn' orgel.
Bronnen:
- Historische orgels in Zeeland, drs. J.H. Kluiver. (Archief
Zeeuwsch Genootschap 1972/1973, pag. 76-79).
- archief Kerkvoogdij Ned. Hervormde kerk. Baarland.
- archief J.O. van Erk, Baarland.
Klaviatuur en orgel Hervormde kerk Baarland.
