14
De neo-gothischeR.K. Maria Magdalenakerk te Goes. Gewijd in 1908. Van de architecten A.A.J. Margry. Jos Margry en J. M.
Snickers.
17e en 18e eeuw tamelijk populair, om in de
19e eeuw weer tot volle bloei te komen. Niet
alleen in Engeland, maar ook in Frankrijk
werd de gothiek het onderwerp van grondige
studie. Een vurig pleitbezorger van de
gothische bouwkunst was Viollet Ie Due, de
Franse architect-restaurateur. Volgens hem
was een logisch doordachte en visueel
waarneembare constructie wezenlijk voor
een goede architectuur en was de gothiek
hierin de grote leermeesteresse. Het waren
mooie woorden, maar van een logisch
doordachte en visueel waarneembare
constructie was hier te lande geen sprake.
De gothiek werd hier dan ook niet of
nauwelijks bestudeerd. Gothische motieven
werden in stuc nagebootst. Men sprak van
stucadoorsgothiek. De dichter en
kunstcriticus Alberdingk Thijm sprak
smalend in zijn Dietsche Warande: 'Dan
haasten die zeer redelijke, kunstlievende,
maar tevens van hoog zelfgevoel blakende
mannen zich niet te ontbieden een
metselaar met zijn steenwiggen en goede
metselkalk, maar dan kopen zij enige
honderden houtlatten, eene
indrukwekkende hoeveelheid riet, en laten
die ingrediënten min of meer in den vorm van
een kruis- of stergewelf onder het dak
vastmaken, en daarna komt de eerlijke
werkman met den welluidende naam: de
stuccadore en smeert dat netwerk van riet en
latten vol met zijn pleistersaus. Zie! Zo
huichelt men de gewelven in kerkgebouwen
van den God der Waarheid.'
Een Zeeuws voorbeeld van
stucadoorsgothiek is de parochie kerk van
de Heilige Maria ten Flemelopneming te
Ovezande. Jan Kalf, een bouwkundige en
pionier op het gebied van de
monumentenzorg, beschrijft de kerk in zijn
monumentale werk 'de Katholieke kerken
van Nederland', op een manier die ook al niet
De R.K. St. Willibrorduskerk te 's-Heerenhoek. Deze in neo-gothiek gebouwde kerk van 1874 naar ontwerp van Th.Asseler
heeft een hoge fronttoren, die van ver in het landschap zichtbaar is. (foto: Adri van Wyngen)
Nederlandse voorbeelden. De Nederlands
Hervormde kerk te Nieuwvliet stond model
voor het type kerk dat de Gereformeerden
als ideaal beschouwden. Voor de
afgescheidenen was de soms overdadige,
weelderige vormentaal taboe. Hun kerken
hadden een zeer eenvoudig uiterlijk, men
zou kunnen zeggen schuurachtig. Alleen de
vorm van de ramen en het al dan niet
toepassen van een torentje op het dak zegt
ons dat het hier een kerkgebouw betreft.
Tegen het midden van de 19e eeuw maakt
het classicisme, of neo-classicisme zo men
wil, plaats voor de neo-gothiek, maar deze
bouwstijl zou toch niet helemaal verdwijnen.
Overigens was de gothiek ook nooit
helemaal weggeweest, zeker niet buiten
Nederland. In Goes werd in 1620 de Maria
Magdalenakerk nog in gothische vormen
hersteld. In Engeland bleef de gothiek in de
!p>.v tc\
V--<* h
