Zomerexcursie
op 27 juni 1987
22
steden Axel, Biervliet en Terneuzen) met
daaronder het wapen van Biervliet met in
cartouche 'Biervliet anno 1661'. Onder in het
glas zit Willem Beukels, gekleed in kleding in
de Geuzekleuren, omringd door
visserij-attributen met in zijn rechterhand
een mes en in zijn linkerhand een haring.
Boven zijn hoofd staat 'Willem Beukei sterf
1397'.
Gebrandschilderde ramen zijn door de
loodvatting zeer kwetsbaar en moeten
voortdurend worden gerepareerd en
gerestaureerd. De oudst bekende plannen
tot restauratie van de Biervlietse glazen zijn
van 1770. Er moeten toen zeerveel ruitjes
gebroken zijn geweest.
In 1875 constateerde de Commissie van
Rijksadviseurs voor de Monumenten van
Geschiedenis en Kunst dat de ramen er zeer
slecht aan toe waren. In elk raam dat 260
ruiten telde ontbraken er 50 geheel en een
groot aantal was beschadigd. Bovendien
stonden zij slechts zeer gebrekkig in
verteerd lood. Vanwege de historische
herinnering en artistieke waarde vonden de
Rijksadviseurs restauratie wenselijk, aldus
werd besloten. De kosten, geschat op
1.500.--, zouden worden gedragen door
het Rijk 500,-), de Provincie 500,--) en
Biervliet (de burgerlijke gemeente 300,- en
de kerkelijke gemeente 200,-). De
restauratie werd uitgevoerd door T. Nicolas
uit Roermond.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden de
gebrandschilderde ramen weer
gerestaureerd en wel door de uit België
uitgeweken glazeniers, de gebroeders
Colpaert uit Oudenaarde.
In de Tweede Wereldoorlog was in de
kerktoren een wachtpost ondergebracht, die
bij de bevrijding onder zwaar vuur kwam te
liggen. De ramen kwamen de oorlog echter
goed door daar ze in 1942 in opdracht van de
Rijks Inspectie Kunstbescherming, na
gefotografeerd te zijn, gedemonteerd waren
en in kisten opgeborgen. Deze kisten
werden aanvankelijk in de kluis van het
Raadhuis te Biervliet opgeslagen.
Naderhand werden ze uit
veiligheidsoverwegingen naar Hulst
overgebracht. De ramen werden in 1947 48
gerestaureerd in het atelier van de firma
Bogtman uit Haarlem. In het raam Biervliet
ontbraken de drie wapens op de
rechterpilaster. Om deze witte glazen weg te
werken heeft men de hulp van het
Rijksarchief in Zeeland ingeroepen. Het
resultaat was dat van Blauecamer zijn
huismerk werd gevonden dat als
wapenfiguur in het schild werd geplaatst.
Voor Olyslager en Launijns heeft men de in
de Rietstap Armorial General voorkomende
wapens in de schilden aangebracht, hoewel
het niet zeker is dat deze wapens ook voor
deze personen gelden. Het ruitje met het
gelaat van Willem Beukels, dat ging
bladderen door waarschijnlijk onvoldoende
inbranden, isdooreennieuwvervangen. Het
oude ruitje, afgedekt door glas, is aan het
Kerkbestuur geschonken en hangt in de
consistorie.
In 1948 konden de ramen in het inmiddels
door P. van Beveren gerestaureerde
kerkgebouw op hun oude plaats worden
teruggebracht.
Bij de restauratie van de kerk is de dakruiter,
de oorspronkelijke was in de 19e eeuw
vervangen, weer zoveel mogelijk in oude stijl
opgebouwd. In het interieur zijn verder nog
bezienswaardig: een 17e eeuwse
preekstoel en doophek waarop twee
koperen kandelaars prijken; een koperen
kroonluchter met de volgende inscriptie
'deese kroone is door een vrijwillige gave
gegeven van de gemeente van Biervliet in de
jaare 1770, onder de directie van de
weleerwaarde heer L. Schortinghuis v.d.m.';
en een massief koperen
doopbekkenhouder, 18eeeuws. Het orgel,
dat in 1939 werd geplaatst was afkomstig uit
Dordrecht waar het slechts twee jaar in
gebruik was geweest.
- Kraker. A.M.J. de. De woelingen der Watergeuzen in het
Vlaamse kustgebied. Een onderzoek naar hun akties in
de Vier Ambachten en de gevolgen. Jaarboek
Oudheidkundige Kring 'De Vier Ambachten'. 1980-1981
- Mertens, J.A. Biervliet, een laat middeleeuws centrum
van zoutwinning. Handelingen van de Maatschappij voor
Geschiedenis en Oudheidkunde te Gent. Nieuwe Reeks
XVII, 1963
- Ovaa, I. De zoutwinning in het zuidwestelijke
zeekleigebied en de invloed daarvan op het landschap.
Historisch Jaarboek voor Zuid- en Noord-Beveland.
1977.
- Poel. A.A. van der. Een kerkraam van C. van Barlaeruit
Schoondijke. Antiek, 1973.
- Post, R.R. Kerkgeschiedenis van Nederland in de
Middeleeuwen, 2 dln. Utrecht Antwerpen, 1957.
- Waterbolk, E.H. Van Biervliet naar Zorgvliet en verder.
De reis van een Gouden Bul. Bulletin Werkgroep Historie
en Archeologie. 1978,28.
- Werveke, H. van. De economische politiek van Filips van
de Elzas (1157/68 tot 1191Mededelingen van de
Koninkl. Vlaamse Academie voorwetenschappen,
Letteren en Schone Kunsten van België. Klasse der
Letteren: jrg XIV, no. 3. Brussel, 1952.
- Wilderom. M.H. Tussen afsluitdammen en deltadijken.
Deel IV. Middelburg, 1973.
- Willemsen, R. Biervliet in mineur (1589-1604). Bijdragen
Heemkundige Kring West-Zeeuws-Vlaanderen. 1975,
no. 2.
- Willemsen, R. Glazen van Cornelis van Barlaer. Antiek,
1976.
- Willemsen, R. De Hervormde gemeente van Biervliet.
Bijdragen Heemkundige Kring
West-Zeeuws-Vlaanderen. 1980. no. 9.
- Algemeen Rijksarchief Brussel Rekenkamer
Stadsrekeningen Biervliet.
- Algemeen Rijksarchief Brussel Domaines de Biervliet et
Haerlebeeke.
- Rijksarchief Zeeland Notulen Gecommitteerde Raden
van Zeeland.
- Rijksarchief Zeeland Aanwinst 1983,73d.
- Bogtman, W. Nederlandsche glasschilders. Amsterdam,
1944
- Brand, K. J. J. Over de bestuurlijke en
historisch-geografische ontwikkeling van
Zeeuws-Vlaanderen. Hulst. 1983
- Brand, K.J.J. en Brand, W.J.P. Over de geschiedenis van
de kerken in Zeeuws-Vlaanderen. I Jzendijke, 1986.
- Chavannes Mazel, C., e.a. Langs de oude Zeeuwse
kerken. Baarn, 1975.
- Degrijze, R. Willem Beukei en het begin van het kaken.
Bijdrage voor de geschiedenis der Nederlanden. 1961
- Die, L.M, de. Een kasteel te Biervliet7 Jaarboek
Heemkundige Kring West-Zeeuws-Vlaanderen.
1960-1970
- Die, L.M de. Het klooster Emmaus te Biervliet. Jaarboek
Heemkundige Kring West-Zeeuws-Vlaanderen.
1967-1968
- Gottschalk, M K.E. Historische geografie van Westelijk
Zeeuws-Vlaanderen. 2 dln. Assen. 1955-1958.
- Gottschalk, M.K.E. De Vier Ambachten en het Land van
Saaftinge in de Middeleeuwen. Assen, 1984.
Bezoek aan de kerken van Renesse,
Haamstede en Burgh.
's Middags bezoek aan de
Delta-tentoonstelling in het Topshuis op
Neeltje Jans.
Zie circulaire.
