Met de donateurs
naar de westhoek van
Schouwen
en Neeltje Jans:
27juni 1987
3
DRS. P.S.J. BEEKHOF-KOOLE
Kerk ie p.enessr
De kerk van Renesse
In het begin van de 13e eeuw moet Renesse
al een Romaanse kapel gehad hebben met
daarbij een losstaandetoren. De luidklok
van Pieter van Bormen met het randschrift
'Salvatrix seculi, Stella maris succurret'
(moge de redster van de eeuw, de sterre der
zee ons te hulp komen) vermeldt het jaartal
1458, toen stond die toren er dus al. Aan het
oude kerkschip (ongeveer 1207) werd
omstreeks 1300 een koor toegevoegd. In
1605 werd een nieuw schip tegen de al
bestaande toren gezet. Inmiddels waren er
ingrijpende dingen gebeurd, de Reformatie
was tot Zeeland doorgedrongen - vanaf
1576 heeft Renesse predikanten in plaats
van pastoors gehad - en 't al ontworpen
nieuwe gothische koor bleek toen overbodig.
Wie iets wil schrijven over Zeeuwse steden
of dorpen, moet in z'n achterhoofd een groot
aantal steekwoorden hebben. Wij tonen u
meteen een zichtzending: stormvloeden,
burchten tegen de Noormannen, houten
kerkjes tussen 800-1000, later Romaanse
stenen kerkjes met torentje, schip en koortje,
die weer verbouwd zullen worden inde stijl
van de Brabantse Gothiek. Dan de
Reformatie in de 16e eeuw, de overname
van de oorspronkelijk Rooms Katholieke
kerken, iets dat vaak gepaard ging met
afbraak of verwaarlozing van de
koorpartijen. Voorts adellijke Heren, later
Ambachtsheren, verwoestingen door
blikseminslag, branden of oorlogsgeweld.
En met deze opsomming zijn we er eigenlijk
nog lang niet.
We gingen met een grote bus vol donateurs
nog een keer naar Schouwen en wel naar
Renesse, Haamstede en Burgh.
Wat we daar zagen laten we u in dit artikel
weten.
De Heren van Renesse
Wanneer het woord Renesse (of Rietnisse
landtong met riet) valt, denken we al gauw
aan een mooi gothisch kerkje, dat midden in
een wijde kerkring staat. En ook aan de
Heren van Renesse, een oud Zeeuws
adellijk geslacht 'hebbende', zoals Kok zegt,
'door de meeste vereenigde Gewesten zeer
uitgebreide takken geschoten'. Hun
geschiedenis is sterk verweven met die van
de strijd tussen Holland, Zeeland en
Vlaanderen.
Tot een van de eerste Renesse's, die in de
geschiedenis enig reliëf krijgt, behoort
Kerk van Renesse na de restauratie van 1977 1978. toren uit 15e eeuw, schip uit1605.
Costijn van Zierikzee. Want het staat vast,
dat Floris IV, graaf van Holland, op 15 mei
1250 z'n haaimanlanden (schrale
duingronden) en vronen in het westelijk deel
van Schouwen (met uitzondering van Burgh
en Haamstede) met Costijn voor diens
bezittingen in Zierikzee ruilde. Ten oosten
van het huidige Slot Moermond, dat nu een
17e eeuws uiterlijk vertoont, bouwde Costijn
tussen 1230-1244 een versterkt Huis, dat
echter in 1297 door Wolfed van Borssele in
opdracht van Graaf Jan I van Holland
verwoest werd. Waarna Arend van
Haamstede op de fundamenten in 1340 een
nieuwe zware woontoren optrok. Over het
Slot Moermond en de Renesse's, die in 1313
hun Schouwse bezittingen voor goederen in
Baarland en op Walcheren met de Graaf van
Holland Willem III zouden ruilen, is een
boeiend Bulletin te vullen, maar wij doen dit
bij deze gelegenheid niet, omdat het ons om
de kerk van Renesse gaat.
Kerk van Renesse omstreeks 1910.
