11
Tenslotte bekijken we de tegen de oostwand
neergezette epitafen en grafmonumenten.
Een aantal, dat vroeger in de kerk aanwezig
was, heeft de plundering van 1580 niet
overleefd, zoals het monument voor de
Heren van Bergen, dat in het koor stond. Een
deel ging ook bij de verwoesting in 1747
verloren. Van de vijf monumenten, die er nu
weer puntgaaf bijstaan, liepen er drie grote
schade op tijdens de brand van 1972, van de
twee overigen was er één kort tevoren
gedemonteerd; het andere stond op een
plaats, die het vuur niet bereikte.
U ziet daar nu twee 16e eeuwse epitafen en
wel van Adriaan van Reymerswaal en zijn
vrouw Joanna van Glymes en, omgeven
door twee rijen van acht kleurige
kwartierwapens, dat van Jeronimus van Tuyl
van Serooskerken en Eleonora Micault.
Het grafmonument van Willem Van der Rijt
en Judith van Aeswijn heeft drie nissen. De
echtgenoot, die oorlog voerde voor de
Staten-Generaal en de Koning van
Engeland, heeft het bij de dood van zijn
vrouw opgericht. Er zijn veel steensoorten,
zelfs Gotlandse steen, voor gebruikt, 't
Tweede grafmonument, dat Lodewijk de
Kethulle en zijn vrouw Emerentia van
Ravensway gedenkt, is van hetzelfde type.
Deze Lodewijk, tussen 1618-1631
gouverneur van Bergen op Zoom,
ruiteraanvoerder in het Staatse leger onder
Prins Maurits, heeft in 1622 z'n stad tegen
Spinola verdedigd. Het fronton toont in reliëf
een 'historische' scène. Gedurende het
beleg van Deventer werden de troepen van
Maurits door een Albanese ruiter
uitgedaagd, die zich als een Goliath
gedroeg. Met toestemming van Maurits nam
Lodewijk de uitdaging aan. Dit werd haast
zijn ondergang, daar de Albanees, tijdens
het duel, tegen alle regels in, z'n pistool trok.
Resoluut sloeg de Kethulle toen de hand met
het wapen eraf, waarna de Albanees zich
overgaf. De hand is links op het reliëf
duidelijk te zien; hoe het de bewuste
Albanees verder verging kunnen we
makkelijk raden.
Verreweg 't aangrijpendst en
indrukwekkendst is het monument voor
Charles Morgan, die van 1631-1642
gouverneur was van Bergen, het wordt
toegeschreven aan Frangois Dieussart
(1600-1661). De onderbouw is van
Doornikse steen, de dekplaat van Gris des
Ardennes, het bovendeel van wit
Carrara-marmer. Er hangen zestien
wapenschilden op de pilasters en in de
koepel. Op de voorgrond ligt het enigszins
geschonden beeld van een krijgsman op een
dodenmat, waarbij de wapenrusting tot in de
kleinste details is aangegeven. In de nis
stonden vroeger drie figuren: Anna, de
dochter van Charles, die het monument voor
De ruïne van de kerk na de brand van 1972.
haar vader oprichtte, haar dochter Elisabeth
en het nu verdwenen beeld van haar zoon
Thomas.
Dieussart heeft enige tijd als
portret-beeldhouwer aan 't Engelse Hof
gewerkt, waar hij de nieuwe barok-stijl
introduceerde.
Charles Morgan, Engels edelman, heeft een
schitterende militaire carrière gemaakt in het
Engelse en Staatse legeren in dienst van de
Koning van Denemarken.
Wie meer over de monumenten in Bergens
kerk wil weten, leze een artikel hierovervan
de hand van H. Tummers in het hieronder
genoemde boek over Bergen op Zoom.
In elk geval weten degenen, die 't geduld
hebben opgebracht deze bijdrage te lezen,
nu wat hun daarte wachten staat.
We bezoeken in Bergen een kerk, die in
steeds gewijzigde vorm tot de roem van de
stad heeft bijgedragen.
Bronnen:
- 'Bergen op Zoom. gebouwd en beschouwd'. Uitg.
Canaletto. Alphen aan de Rijn. 1987.
De artikelen in dit boek van-
R. de Kind'De plaats van de Sint-Gertrudiskerk in het
werk van Evert Spoorwater'.
C.J.A.C Peeters: 'Het Nieuwe werk als het bijna
mogelijke'.
P. Ie Blanc 'De beschildering van het Interieur'
WA van Ham: Van Bouwval tot Huis voor het Woord'.
W.A. van Ham: 'Vorming en voortbestaan van het
Middeleeuwse stadsbeeld'.
H.Tummers:'Vijf grafmonumenten'.
- Prof.Dr Ir. C.L. TemminckGroll: 'de Sint-Geertruidskerk
te Bergen op Zoom'. Uit Bulletin van de Kon. Ned.
Oudheidkundige Bond. Februari 1956.
- Taxandria: tijdschrift voor Noord-Brabant, Geschiedenis
en Volkskunde Nummers 30,3143,44
- Keldermans, een architectonisch netwerk in de
Nederlanden'. Staatsuitgeverij den Haag.
Gemeentemuseum Markiezenhof. Hierin de artikelen
van R. Meischke en Bianca van den Berg
- C. Slootmans 'Jan met den Lippen, zijn familie en zijn
stad'. Uitg. Ad Donker, Rotterdam/Antwerpen.
- C. Slootmans: 'Bergen op Zoom, de stad der Markiezen
Amsterdam 1949, pag. 100 en vlg.
- Prof. J.J.M. Timmers- 'Christelijke symboliek en
Iconografie'. Uitg Unieboek B V.. Bussum.
- Wies van Leeuwen: 'Langs de oude Brabantse Kerken.
Westelijk Brabant'. Uitg. Bosch en Keuning, Baarn
- Kunstreisboek voor Nederland. Uitg P.N. van Kampen
en Zoon. Amsterdam
- Jean Bony: French Gothic Architecture of the 12the en
13the Centuries'. Berkeley Los Angeles London 1983.
- Dieter Kimpel und Robert Suckale- Die gotische
Architectur in Frankreich 1130-1270', Miinchen1985.
- E. Neurdenberg: 'De Zeventiende eeuwse
beeldhouwkunst in de Noord. NederlandenAmsterdam
1948, Biz. 105-126.
- Bulletin van de Stichting 'Oude Zeeuwse Kerken', no. 16
vanaf biz 8.
