10
schilderijtje in processie door de polder in
een grote ommegang rondgedragen.
Behalve talloze bedevaartgangers uit alle
windstreken liepen ook de reguliere
monniken van Sint-Augustinus mee, die
sinds 1452 een klooster in Vrouwepolder
bewoonden, aan hen door Hendrik II van
Borssele aangeboden, toen ze door zgn.
grondvallen uit hun oorspronkelijke
behuizing, het Huis Mortier in Arnemuiden,
verdreven waren. Zij hielden zich vooral
bezig met het overschrijven en verluchten
van boeken en missalen.
In 'Dye Cronijcke van Zeelandt' van Jan
Reygersbergh (verschenen in Antwerpen in
1551) staan bij het jaar 1494 rampen
vermeld. 'In dat jaar', zo lezen wij, 'was er
een grote afbrokkeling van land benoorden
de Polder van Veere en door de
grondbraaksels en verlies van land kwam
meer dan 200 gemeten land buitendijks'.
Volgens S. Muller ('de Kerkelijke indeling'
blz. 184) zijn bij die catastrofe de kerk van
Vrouwepolder en het beroemde paneeltje
verdronken, maar kort vóór 1501 stond een
nieuw bedehuis weer overeind. En al gauw
hing daar een nieuw wonderbaar
schilderijtje: een Maria zonder Kind met
een typisch Zeeuws of Vlaams gezichtje,
dat aan de dyptiek van Quinten Matsijs in
de Nat. Gallery in Londen doet denken,
een biddend Onze Lieve Vrouwke na de
Annunciatie. Ook dit paneeltje heeft zeer
veel vereerders getrokken en was, zoals
Dr. Unger ons in zijn 'Bronnen tot de
geschiedenis in de landsheerlijken tijd' no.
367 en 374 vermeldt, ook het doel van
enige strafrechtelijke boetetochten.
De kerk werd tijdens de Beeldenstorm door
de stormende luiden overgeslagen. Maar
kort daarna, in 1571 of 1572, trok 'vanuit
Veere een bende woestelingen naar Onze
Lieve Vrouwepolder om opruiming te
houden van alle paapsche bijgelovigheden.
De dorpskerk werd verwoest en verbrand
en werd de prooi van baldadige krijgers'.
(Ermerins: 'het dorp Vrouwepolder', 1e stuk
blz. 14, 32 en 34.)
Bij die gelegenheid werden ook het zgn.
mirakelboek, alle ex-voto's en vele andere
devotionalia verscheurd en kapot gegooid.
Het schilderijtje is uit de handen van die
lieden gered en volgens getuigen
beschadigd op 't kerkhof daar gevonden.
Parduyn, de baljuw van Veere en
grootvader van een mejuffrouw Hacco - we
zullen daar meer van horen! - heeft het
voor een koppel schapen van de
'bandieten' gekocht. Tot de dood van die
juffrouw Hacco is 't paneeltje in haar familie
gebleven.
Gaffelkruis op het kazuifel gedragen tijdens Mariafeesten.
(foto: L. J. F. van den Hemel)
De Lotgevallen van Maria van de Polder
na de Reformatie
Er bestaat een door de heer Karei
Verschelde, kunsthistoricus en
bouwmeester in Brugge, gemaakt afschrift
van een autentieke Acte, op 31 maart 1662
voor notaris Crabbe in Middelburg verleden
en door Meerkamp van Embden op de
onder dit artikel vermelde plaats
nauwkeurig weergegeven.
'Op verzoek van de heer van Borssele van
der Hooghe getuigen Mr. Daniel Panneel,
doctor juris in Utrecht en de heer Marcus
de La Palma, griffier van de kleine zaken in
Middelburg, dat zij weten, hoe mejuffrouw
Johanna Hacco, vroeger woonachtig in
Vrouwepolder, grootmoeder van Panneels
vrouw, tijdens haar leven een
Marybeeldeken heeft bezeten, dat Panneel
uit haar boedel heeft gekocht. Daarna heeft
Panneel het stuk verkocht aan
Ferdinandus Riemelant in Veere, als
lasthebber van de presente Heer van
Borssele. Beide getuigen herinneren zich
van oude parochianen in Vrouwepolder en
andere bejaarde personen te hebben
gehoord, dat het schilderijtje eertijds heeft
gehangen in de kerk in Vrouwepolder'.
Boven deze Acte, waarvan het later
verdwenen origineel in de ontruimde salon
van het huis van Bruggraaf Charles de
Croeser in Brugge door de al genoemde
heer Verschelde gevonden werd, had
Pieter van Borssele, de nieuwe eigenaar,
als opschrift geschreven: 'Attestatie van
dhr. Panneel ende La Palma voor Jonckheer
Pieter van Borssele van den Hooge
nopende seker miraculeus Maria
beeldeken.N.29'. K.J. Derks S.J. heeft in
zijn in 1947 verschenen boekje over 'Onze
Lieve Vrouw van den Polder', nog te
verkrijgen in de R.K. Kerk in Middelburg,
uitvoerig uit de doeken gedaan, hoe het
paneeltje in de salon in de
Goudenhandstraat in Brugge terecht is
gekomen, 't is een spannend verhaal, dat
we u graag zouden opdissen, maar dan
In de Mariakapel van de Petrus- en Pauluskerk te Middelburg, (foto: L. J. F. van den Hemel)
