7
St. Lucia, het liefste gotische meisje van Zoutleeuw
ontspringen gebogen armen, die versierd
zijn met ranken en druiven, terwijl elke arm
bekroond wordt door een gekanteelde
kaarsenhouder met een zeshoekige vorm.
De beeldjes van Maria, Maria Magdalena
en Johannes zijn gegroepeerd rondom de
middenstam, die uitgroeit tot een kruis met
een indrukwekkende Christus-figuur.
Oorspronkelijk werd de Paaskaars tijdens
de Paaswake boven het kruis neergezet,
maar daar was men aan 't eind van de
middeleeuwen blijkbaar handiger mee dan
in later tijd. Nu wordt hij tijdens de viering
op een laag aangebracht 'aangevertje'
geplaatst.
Er is nog meer mooi koper in deze kerk
voorhanden, zoals een in 1469 in
Antwerpen aangekocht imposant
wijwatervat en een fraaie koorlezenaar,
maar deze voorwerpen waren verwijderd
om ze te 'kuisen', zoals onze gids ons
vertelde.
Bij 't betreden van de kerk springt ook
direct een gepolychromeerd eiken
Marianum uit 1533 in 't oog, een dubbel
Onze Lieve Vrouwebeeld, dat centraal in
de middenbeuk hangt. Een Marianum -
een verwant gegeven is de 'Madonna in de
Rozenhaag' (Stephan Lochner) - is een
voorstelling van Maria, omgeven door een
rozenkrans van vijf maal tien rozen, waar
telkens een grote roos tussen zit. Hier
houden zwevende Engeltjes de rozenkrans
vast, de tussenliggende grote rozen zijn
vervangen door vijf schildjes, waarop de
vijf wonden van Christus zijn afgebeeld. Op
de ene zijde, aan de westkant, begroet
Maria glimlachend de kerkganger; ze is,
zoals we in het Hooglied 6:10 kunnen
lezen 'schoon als de blanke maan, stralend
als de gloeiende zon', terwijl de draak,
symbool van de satan, onder haar voeten
ligt. De andere kant van het Marianum, dat
naar het oosten gekeerd is, toont een
ernstigere Maria, die heel moederlijk een
doek om haar Kindje houdt. Van nog ouder
datum is de Triomfgroep boven de ingang
van het koor, ook weer van
gepolychromeerd eiken en afkomtig uit
Antwerpen. Deze groep, die in 1453-1454
gesneden werd, wordt toegeschreven aan
Willem van Goelen of van Galen, de
beschildering aan Jan Mertens. Aan de
uiteinden van het kruis zijn lelies gemaakt,
waarin de symbolen van de evangelisten
staan.
In deze kerk zijn tegen de zuidwand van
het transept overblijfselen van een 15e
eeuwse wandschildering te zien, een
Laatste Oordeel, een fresco, dat tot de
grootsten van België gerekend kan
worden. Helaas is 't in een slechte staat en
ontbreekt het geld om het kundig te laten
restaureren.
Wie van Middeleeuws snijwerk houdt, van
gesneden beeldjes van linde-, eiken- of
notenhout, kan in Zoutleeuw z'n hart
ophalen. In de kooromgang staan ze
opgesteld: een Lucia uit 1473 met de
typisch gotische S zwenking in 't figuurtje,
een statische 13e eeuwse Catharina, een
wat pathetische 16e eeuwse Maria
Magdalena, een 12e eeuwse Maria als de
'zetel der Wijsheid', het Kindje is
verdwenen, een prachtige 15e eeuwse
beschilderde Piëta, een toonbeeld van
verdriet, in de 19e eeuw helaas wat te hard
gerestaureerd. We noemen u ook een 16e
eeuwse Sint-Anna-te-Drieën groep, die in
de Sint-Annakapel staat. Sint-Anna draagt
hier een witte hoofddoek en een kleed van
goud. Op haar knie rust een open boek en
met haar rechterhand houdt ze een
druiventros vast, waarvan het Kindje een
druifje pikt, zittend op de schoot van Zijn
Moeder, 't Gouden kroontje, dat zij
oorspronkelijk droeg, is door dieven
meegenomen.
Staan we tenslotte nog even stil bij het
retabel in de Onze Lieve Vrouwekapel, dat
uit 1520 dateert. Het geeft de zeven
smarten van Maria weer, maar de centrale
groep, Golgotha, is verdwenen. In plaats
daarvan staat nu in de middennis één der
mooiste beelden uit de 13e eeuw, weer
een 'Sedes Sapientiae'. Maria zit in
majesteit op een troon met de draak onder
haar voeten; 't Kindje Jezus, dat op haar
linkerknie zit, streelt met Zijn rechterhandje
de kin van Zijn Moeder. We hebben hier
met een gotische voorstelling van de
Byzantijnse Eleousa (de Medelijdende) te
maken. Maria buigt haar gekroonde hoofd
een beetje naar voren, terwijl ze in haar
linkerhand een appel houdt.
Omdat het etenstijd ging worden, werden
we tegen één uur de Leonarduskerk
uitgedreven. Dat kon natuurlijk op dat
De 15e eeuwse met de kleuren goud, blauw en rood be
schilderde Piëta.
St. Anna-te-Drieën uit de 16e eeuw
