20
Kerkklok uit 1946 geschonken door een joodse familie uit Middelburg aan de gemeente Colijnsplaat als dank voor het
verlenen van een onderduikadres vanaf 19 augustus 1942. (foto: Kotvis Zeeuws Documentatiecentrum).
bracht de kerkvoogdij nog naar voren, dat
zij liever de consistorie aan de westzijde
van de kerk gebouwd zag. Hoewel het
gemeentebestuur hiermede accoord ging,
werd de consistorie, op kosten van de
burgerlijke gemeente, desondanks aan de
zuidzijde gebouwd. De eerste steen werd
gelegd op 9 juni 1856 door de predikant J.
van Leeuwen, getuige een gedenksteen
in de muur. Het ameublement uit de oude
consistorie werd verkocht. De opbrengst
werd aan de gemeente overhandigd om
hiermede bij de bouw behoorlijke
bergplaatsen voor de archieven van de
kerkeraad te kunnen bekostigen51). In
september 1856 kon het gebouw in
gebruik worden genomen. Met het
afstoten van de oude consistorie ging de
tweede uitgang/toegang tot de kerk
verloren. Bij de restauratie van 1980/81
heeft de consistorie ook een grondige
opknapbeurt ondergaan.
Tot slot
Het dorp Colijnsplaat staat op de lijst van
beschermingswaardige nederzettingen.
De belangrijkste reden voor
Monumentenzorg om Colijnsplaat te
willen beschermen is het tot op heden
goed bewaard gebleven lineaire
stratenplan, dat kenmerkend is voor
dorpen die van de 15e tot de 18e eeuw
zijn gesticht in grote bedijkingen. De
Voorstraat, de as van Colijnsplaat. liep
eertijds uit op de haven aan de ene kant
en het omgrachte vierkante kerkhof met
Heerenhuys en kerk aan de andere kant.
In de loop der jaren zijn in het dorpsbeeld
een aantal wijzigingen opgetreden. Zo
onderging het dorp in 1769 een algehele
verfraaiing. De kerk, gelegen aan het
zuidelijke eind van de Voorstraat, kreeg
toen haar huidige verschijningsvorm,
terwijl aan het andere eind van die straat
op de Havendijk het Gerechtshuis (tot
1941 Gemeentehuis, nu woonhuis)
verrees. Met het oog op de
volksgezondheid werd de kerkgracht in
1922 dichtgegooid. De haven werd aan
het einde van de jaren zeventig in het
kader van de dijkverzwaringen rond de
Oosterschelde gedempt. Hiermede
verloor het dorp enkele karakteristieke
elementen. Het is daarom te hopen dat
het kerkgebouw met zijn witgepleisterde
kerktoren nog lang mede het beeld van
het dorp Colijnsplaat mag blijven bepalen.
Noten
1).Weiten. P. J. V.. Pieter Stoffelsz uit Mattemburch.
Zeeuws Tijdschrift (Z.T.) jrg. 38 nummer 3. 1988. Zie
voor gegevens over de bedijking o.a. Bruin, M. P. de
en Wilderom, M. H. Tussen afsluitdammen en
deltadijken I. Koudekerke, 1961.: Wilderom, M. H
Enkele waterstaatkundige bijzonderheden over Noord-
Beveland, Historisch Jaarboek voor Zuid- en Noord-
Beveland (HJZB) 1975. Weiten. B J. V.. Pioniers aan
de Oosterschelde. Amsterdam. 1986: Zuydweg. C. P..
De herbevolking van Noordbeveland na de bedijking
van 1598. HJZB 1975.
2).Rijksarchief Zeeland (R.A.Z.). Archief van de
Hervormde gemeente te Colijnsplaat (H.G.C.) inv. nr.
1Slechts een klein deel van dit archief is voorlopig
geïnventariseerd.
3).Welten. P. J V.. Eduwaert Adriaensz Booms, 1599-
1625 Z.T. jrg. 36 nummer 2 en 3, 1986.
4) Weiten, P J. V.. Hervormers aan de Oosterschelde
Manuscript.
5) R A Z. Staten van Zeeland inv. nr. 11. 15 januari
1601.
6) R.A.Z. Staten van Zeeland inv. nr. 478, 13 januari
1604.
7) R.A.Z. Staten van Zeeland inv. nr. 479, 13 januari
1607 en inv. nr. 3232, 13 juli 1607
8) R.A.Z. Staten van Zeeland inv. nr. 3232, 5 december
1607
9) Weiten, Hervormers.
,0) R.A.Z., Classis Walcheren inv. nr. 22 brief nr. 115
11) R A Z Staten van Zeeland inv. nr. 482. 2 augustus
1612.
•2) R A.Z. Staten van Zeeland inv. nr. 482. 24 augustus
1612.
13) Weele. J. P. v. d.. De oude molen te Colijnsplaat
HJZB. 1978.
,4) R.A.Z. Staten van Zeeland inv. nr. 484, 13 juli 1617
15) R.A.Z. Rekenkamer B inv. nr. 2496.2.
16i R.A.Z. Classis Walcheren inv. nr. 22 brief 210.
17) R.A.Z. Staten van Zeeland inv. nr. 107, 31 januari
1675.
18) R.A.Z. Rentmeesters der rentambten van de prinsen
van Oranje in de provincie Zeeland inv. nr. 115, 13 juli
1766
19) R.A.Z. Rentmeesters van Oranje inv. nr 115.
R.A.Z. Rentmeesters van Oranje inv. nr. 117.
R.A.Z Rentmeesters van Oranje inv. nr. 117.
R.A.Z. H.G.C. inv nr 3, 7 januari 1768
R.A.Z. H.G.C. inv. nr 3. 8 januari 1768.
R.A.Z. H.G.C. inv. nr. 3. 13 januari 1768.
R A.Z Rentmeesters van Oranje inv. nr. 117
R.A.Z. Rentmeesters van Oranje inv nr. 117.
R.A.Z. H.G.C.
Gemeente Kortgene, Archief Gemeente Colijnsplaat
inv. nr. 1088
R.A.Z. H.G.C. Kerkrekeningen.
Gegevens van Uil, H.. archivaris Zierikzee.
Gemeente Kortgene, Archief Gemeente Colijnsplaat
inv. nr. 861 en R.A.Z. Rentmeesters van Oranje inv.
nr. 117
R.A.Z. H.G.C inv. nr. 3. 19 maart 1768.
R.A.Z. H.G.C Kerkrekeningen,
R.A.Z. H.G.C. inv. nr. 3. december 1769.
Vos. P. D. de. De Vroedschap van Zierikzee van de
tweede helft der 16e eeuw tot 1795. Middelburg, 1931
R.A.Z. H.G.C.
R.A.Z. H.G.C.
Bruin. M. P. de. Adriaan Hollestelle en zijn
„Levensboek". Archief Koninklijk Zeeuwsch
Genootschap der Wetenschappen 1962.
R.A.Z. H.G.C.
R.A.Z. H.G.C. notulenboek kerkvoogdij, 1 juli 1885
R.A.Z. H.G.C. notulenboek kerkvooqdij, 20 October
1884.
R.A.Z. H.G.C. notulen kerkvoogdij. 30 mei 1885.
R.A.Z. H G.C. Kerkrekeningen.
Kerk van Colijnsplaat. Uitgave Nederlands Hervormde
Gemeente van Colijnsplaat. 1981
R.A.Z. H.G.C. notulen notabelen. 13 maart 1885
R A.Z. H.G.C. inv. nr. 5. 28 juli 1899.
R.A.Z. H.G.C notulen kerkvoogden
Smit. A. de. Documentatie van de kerken van Zuid- en
Noord-Beveland en hun voorgangers. Manuscript in
R.A.Z.
R.A.Z. H.G.C. notulen kerkvoogdij. 5 juli 1907.
R.A.Z. H.G.C. Brievenboek 18 december 1838, 29 juni
1847. 18 juli 1853, 29 maart 1854.
51) R.A.Z. H.G.C. notulen kerkvoogdij, 5 januari 1856.
Met dank aan de heer G. G. de Fouw voor de door hem
verstrekte informatie over het dorp en de kerk van
Colijnsplaat alsmede de heer P. J. V. Weiten voor het
mogen raadplegen van zijn manuscript „Hervormers aan
de Oosterschelde"
