insonderheyd in de winter niet bevryt en
is".14)
Duidelijk is dat de protestantse kerkgan
gers de eerste vijftig jaar na de
Reformatie een weinig geriefelijk gods
huis tot hun beschikking hadden.
Noten
0 Zie over de Rekenkamer van Zeeland A C Meijer.
"He! archiel van de Zeeuwse rekenkamer, een
schatkamer voor historici en genealogen" in A C
Mei|er. L Priester en H Uil ed Gids voor historisch
onderzoek in Zeeland Amsterdam. 1991. p. 107-
113
2} Bulletin Stichting Oude Zeeuwse Kerken nr 24 mei
1990 p 19-28
- Rijksarchief in Zeeland (RAZ). Archief Rekenkamer
van Zeeland B, Rentmeesters van de Geestelijke
Goederen (RGG) inv nr 24352
-) RAZ. RGG inv nr 24332A
5) Zie Bulletin Stichting Oude Zeeuwse Kerken nr 24
p 20
RAZ. RGG inv nrs 24352. 24592 24642
p RAZ. RGG inv nr 24352.
8) RAZ RGG inv nr 24592
2) RAZ. Archiel Slaten van Zeeland, inv nr 481
ig) RAZ. RGG inv nr 25102
uj RAZ. RGG inv nr 24642
i2) RAZ, RGG inv nr 25502
'2) RAZ. RGG inv nr 24352
IJ) RAZ. RGG inv nr. 24922.
Delail van een zuil met koolbladkapileel in de noordmuur
keraad wendde zich in verband hiermede
in 1580, 1581 en 1582 tot de
Gecommitteerde Raden. 13) Zij stelde dat
men in alle steden en dorpen een
"afghesonderde en particulieren plaetse
te hebben tot het begraven van de
gestorven lichamen der mensschen".
Deze plaatsen dienden omheind te zijn
ten einde "de doode lichamen vande
onvernuftige dieren niet verscheurt, ver
sleept of anders schandelyk ontblootet en
wierden". Zij vond dan ook dat het kerk
hof uit de generale middelen een nieuwe
omheining moest krijgen zodat "de doode
lichamen in t'kerckhof sonder perykel
ende schade der dieren so het ter dyver-
sche stonden gesien en de gebleken is"
begraven konden worden. De rentmees
ter verkreeg in 1582 de opdracht een
nieuwe muur rond het kerkhof te laten
oprichten waarin drie hekjes moesten
worden geplaatst om de inloop van ver-
reckens (varkens)" te voorkomen. In de
loop der tijd is deze muur weer vervallen
en vervangen door een heg. De restaura
tie van de kerk na de Tweede
Wereldoorlog is in 1960 gecompleteerd
door wederom een muur rond het kerkhof
op te trekken.
Besluit
Uit de nog aanwezige stukken in het
archief van de Rekenkamer komt naar
voren dat ondanks de uitgevoerde repa
raties. waaronder de verkleining van het
kerkgebouw in 1580, de kerk van
Zoutelande rond 1600 toch nog in een
slechte staat verkeerde. De klachten zijn
legio. Voortdurend valt te lezen dat de
"plaetse gedestineert aldaer ten gehoore
van Godswoord seer is gerampeneert
ende ongeschickt", zodat men zich veel
vuldig tot de Gecommitteerde Raden
wendt met het verzoek de kerk tenminste
water- en winddicht te maken. Mede door
de ligging van de kerk zo vlak bij de zee
hebben het leiendak en de vensters extra
te lijden. In het begin van de zeventiende
eeuw is verschillende malen door "groote
stormwinden niet alleene het schaliedeck
van onse kercke en toren, maer oock de
ghelasen der selven seer ontrampeneert
en ghebroken syn gheworden. sulcx dat
de ghemeente van regen en wint hagel
en snee en soodanighe inurien des lochts
De kerk en kerkhofmuur gezien vanuit hei zuidoosten
