Wapenborden in de Hervormde kerk
te Renesse
9
van de nazaten van Hurgronje om, via
een gift uit dit fonds de lange verbonden
heid met de hervormde gemeente te
Heinkenszand opnieuw te bevestigen.
Tweederde van de verbouwingskosten -
fl.40.000,- - werd de gemeente uit het
genoemde fonds geschonken. Het overi
ge deel legde de hervormde gemeente
zelf bij.
Voor de verdere toekomst gaan de
gedachten in de richting van een beleids
plan, waarin op termijn meer verbeterin
gen aan het interieur kunnen worden
doorgevoerd. Zo denkt men aan de ver
vanging van de stoelen (stijl zestiger
jaren) door, meer passende, houten stoe
len met biezen zittingen. Een andere sug
gestie is het vervangen van de gordijnen
door een andere zonnewering, zodat de
akoestiek nog meer kan worden verbe
terd. Verder bestaat de wens om de deto
nerende kanseltrap te vervangen en aan
te passen aan de fraaie eikenhouten kan
sel uit de 17de eeuw.
Een moderne "kroniek" over oude, nog
springlevende, adel en een vernieuwde
kerkruimte. Een ruimte waarin liturgie als
een levende traditie verder kan worden
beproefd. Waar oude en nieuwe vormen
goed samen kunnen gaan in het beleven
en uiten van het geloof door de gemeente
van Christus. Waar zijn de Zeeuwse ker
ken anders voor gebouwd?
H. UIL EN C VENEMA
In 1977 werden uit slot Moermond de
daar aanwezige rouwborden en wapen
schildjes overgebracht naar de
Hervormde kerk in Renesse. Deze wer
den opgehangen in het nieuw aange
bouwde koor en in het schip. Naar aanlei
ding van een vraag van de kerkvoogdij
werd een onderzoek ingesteld naar deze
wapenborden en schildjes. De in veel
opzichten verrassende resultaten van dit
onderzoek zijn in deze bijdrage verwerkt.
Rouwborden
Rouwborden hingen in de kerk in de
nabijheid van het graf van een overlede
ne. Op het rouwbord was het wapen van
de gestorvene aangebracht. Aanvankelijk
waren ze eenvoudig van uitvoering,
meestal in de vorm van een ruit. Later
werden de borden steeds rijker versierd.
Overheerste aanvankelijk het zwart, door
het steeds uitbundiger afbeelden van de
wapens met helmen, dekkleden, helmte
kens, schildhouders en wapenspreuken
De zeventiende eeuwse kansel in de hervormde kerk te Heinkenszand
(loto Chris Nijssen. Heinkenszand).
Wapen van mr Nicolaas van Hoorn (1703-1776)
werd het zwart teruggedrongen. De bor
den zelf werden zodanig voorzien van
ornamenten, dat er rouwkassen ontston
den. Vaak kregen ze de vorm van een
gestileerde klassieke tempel. Steeds gro
ter in aantal werden de kwartierwapens,
die naast het (hoofd)wapen werden
gehangen. Deze bevatten de wapens van
de voorouders van de overledene.
De grote overvloed van rouwborden en
rouwkassen in in het bijzonder de
Gereformeerde kerken in de steden
gaven de interieurs een gevarieerde aan
blik. In de Zierikzeese Sint
Lievensmonsterkerk hingen aan het eind
van de 18de eeuw maar liefst 452 rouw
borden en rouwkassen. In de gezamenlij
ke Middelburgse kerken hingen er 680 1).
In 1798 werd het door de Franse revolu
tionairen gestimuleerde uitgangspunt van
de "gelijkheid" gestalte gegeven door het
bevel dat alle wapens en andere onder
scheidingstekens uit de kerken weggeno
men moesten worden. De wapenborden,
die niet weggehaald zouden worden door
belanghebbenden, zouden van over
heidswege worden verwijderd en vernie
tigd. Slechts een klein deel werd vrijwillig
weggenomen, zodat het overgrote deel
van de rouwborden verloren is gegaan.
