De presentatie van De geheimen van de
kerk van Kapelle onthuld
J.L. KOOL- BLOKLAND
Op zaterdag 11 mei 1996 vond een fees
telijke gebeurtenis plaats in de kerk van
Kapelle: het boek van de heer G.J.
Lepoeter over deze kerk werd gepresen
teerd. Niet zomaar een artikel of een
boekwerkje - zoals er over deze kerk al
zoveel verschenen zijn - maar ditmaal hét
standaardwerk dat voor lange tijd het his
torisch verhaal van de kerk zal bepalen.
Binnen de Stichting Oude Zeeuwse Ker
ken is Lepoeter geen onbekende. Het zal
u daarom wellicht niet verrassen dat juist
hij dit grote werk heeft aangevangen en
voltooid.
Het boek laat in ruim vijfhonderd pagina's
vrijwel alle facetten van het kerkgebouw
de revue passeren. Meer dan tweehon
derd illustraties maken er een levendig
geheel van. Tenslotte bevat het boek een
register van persoonsnamen, een verkla
rende woordenlijst en maar liefst 31 bijla
gen.
Uitvoerig gaat de auteur in op de ont
staansgeschiedenis van de kerk. Het
beginpunt ligt bij de rol die de Cisterciën-
sers hebben gespeeld in de ontginning
van Zuid-Beveland en de plaats die de
heren van Maelstede daarin innamen.
Binnen het machtsgebied van deze heren,
in het door de cisterciënsers bedijkte land,
werd tussen 1216 en 1248 de parochie
Kapelle als dochterkerk van Kloetinge
gesticht. Lepoeter behandelt nauwgezet
de diverse episoden van die eerste jaren,
zich baserend op verslagen van archeolo
gen en historici, af en toe zijn eigen con
clusies trekkend en boven alles zich
gedegen oriënterend op de beschikbare
publikaties.
Alle onderdelen van het kerkgebouw
komen aan de orde; verbouwingen,
muren, toren en hoektorentjes, koren,
sacristie, schip en zijbeuken, graven,
monumenten, de noorderkapel en nog
veel meer. In detail wordt er aandacht aan
besteed. Doordat daarop aansluitend de
gebruiken en organisaties uit de oudere
tijd - voor de Reformatie - worden bespro
ken, zoals de verschillende altaren, vica-
rieën, het kapittel en het rethoricagilde,
wordt het historisch verhaal verdiept en
verbreed.
Maar het boek behandelt meer dan alleen
de oudste geschiedenis. Hoe later in de
tijd, hoe meer archiefmateriaal er beschik
baar is. Vooral de negentiende eeuw
blinkt uit door een veelheid aan materiaal,
niet alleen op de kerk betrekking heb
bend. maar ook op de groep mensen die
samenkwam in de kerk. op de functiona
rissen en de predikanten. Deze sociale
aspecten in het boek zijn een aangename
verrassing en plaatst de kerk in de
gemeenschap; het geeft de kerk de plaats
die zij verdient. Het hoofdstuk over de
predikanten geeft een aantal persoonlijke
gegevens van predikanten, al vanaf de
zestiende eeuw, met hun publikaties en
eventuele andere activiteiten. Vooral het
hoofdstuk over de andere kerkelijke func
tionarissen geeft het geheel kleur: de
voorlezers en voorzangers, de school
meester en koster en de klokluider en
stokslager. Oude mensen herinnerden
zich die stokslager of stokman nog; hij
hield met harde hand orde onder de vaak
rumoerige dorpsjeugd. De laatste stok
man oefende tot 1946 zijn functie uit. Hij
zelf was nog op persoonlijke wens van ds
Drs. H. Eversdijk (r). Lid van de Eerste Kamer der Staten
exemplaar van het boek in ontvangst genomen. (Foto M, de
Schmidt benoemd, hoewel de kerkeraad
bij zijn benoeming in 1928 al vond dat een
stokman uit de tijd was.
Uiteraard komen ook het interieur en het
meubilair aan de orde, de diverse restau
raties, de klokken en hun lotgevallen en
het orgel. Het boek imponeert door de
veelheid aan feiten en gegevens die, in
hun context geplaatst, een waardevol
beeld van het verleden, niet alleen van de
kerk, maar ook van een kerkelijke
gemeenschap in een dorp in Zuid-Beve
land geven. Soms is het geheel wel ietwat
opsommend, maar het zij de auteur ver
geven in een zo uitvoerig werk.
De illustraties zijn werkelijk schitterend:
goed van kwaliteit, fraai de tekst onder
steunend, origineel. Het is zonder meer
duidelijk dat daar veel aandacht aan
besteed is.
Op die zaterdag 11 mei werd zichtbaar
dat de hele gemeente verheugd was met
deze publikatie. De kantorij zong de fees
telijke psalm 150; het orgelspel van orga
nist Van Putten luisterde de plechtigheid
op met het Kyrie uit de Messe de la
Paroisse en het preludium in D mol van
Max Reger. Drs H. Eversdijk sprak het
gezelschap toe en vertelde een aantal
kostelijke anecdotes over zijn belevenis
sen in de kerk en zijn aanvaringen met de
ordehandhavers destijds.
Het boek is uitgegeven door de Heemkun
dige kring De Bevelanden en te koop
onder andere op het gemeentearchief in
Goes 50,-).
Generaal, heelt zojuist uit handen van de auteur het eerste
Goffau)
