15
Het zuidoostelijk aanzicht van de toren te Sint Anna ter Muiden. De afbeelding laat het in
1905 uitgevoerde plan voor torenherstel zien. Het kleine kerkje is aan een opknapbeurt
toe, zoals deze opname uit 1955 aantoont. (Rijksdienst voor de Monumentenzorg te Zeist)
De toren met kerkje te Sint Anna ter Muiden. Bij de restauratie van 1957 werd onder meer
een stenen balustrade in plaats van het ijzeren hekwerk geplaatst. (Zeeuws Documenta
tiecentrum Middelburg, foto C. Kotvis 1970)
beschrijving van Sint Anna.18 Volgens dit
boekwerk zou de toren uit de dertiende
eeuw dateren, vroeger hoger zijn geweest
en zoals reeds opgemerkt voorzien van
een plat dak omringd door een stenen
balustrade of sierlijk metselwerk in de
trant van dat op het stadhuis van Sluis,
een zogenoemd belfort. In het begin der
negentiende eeuw zou, volgens overleve
ring, de klok die in de toren hing, ver
plaatst zijn in een klokkenhuisje op de
toren. Inderdaad zien wij op een oude
afbeelding uit 1830 een klokkenstoel op
de zuidoostelijke steunberen van de
toren, en nog een restant van een balus
trade. 'In verband met de oudheid van de
toren en de antieke omgeving waarin hij
verkeert' zou het volgens B. en W.
gewenst zijn het hekwerk achterwaarts te
plaatsen zodat het van de straat niet
zichtbaar zou zijn, terwijl om dezelfde
reden een doelmatig luik in plaats van
een torentje het oude karakter van het
gebouw meer zou bewaren.
Zo te zien waren B. en W. van Sluis van
goeden wille en gaven zij eigenlijk de
kunstenaars wel gelijk. Wij zullen nog
jaren moeten wachten voordat de restau
ratie van de toren door grotere financiële
middelen op een esthetisch meer verant
woorde wijze zal worden uitgevoerd.
In 1913 wordt vergeefs gepoogd
de toren verder te herstellen
Kerkvoogden met adviserend lid J.R. van
Eerde, predikant, pogen nogmaals hulp
van het Rijk te krijgen voor het verdere
herstel van de toren. Nog veel werk is
onuitgevoerd gebleven ondanks de beste
ding van 1.500,- uit de kerkenkas en
hiervoor zijn geen middelen beschikbaar.
Intussen is het predikantstraktement ver
hoogd. Een lening zou niet kunnen wor
den afgelost. Voor het verdere behoud
zou het invoegen van de muren noodza
kelijk zijn en voorts het herstel van de
trap, die maar ten dele aan de verwoes
ting is ontkomen.
Wenselijk ware ook restauratie van het
tweede gewelf, dat bij het instorten van
het bovenste deel van de toren is ver
nield. Door het geven van een rijksbijdra
ge zou het monument i.e. voor de onder
gang behoed worden en zoveel mogelijk
zijn oorspronkelijke staat terug kunnen
krijgen.
De Voorlopige Lijst van Zeeland, 1922
vermeldt de aanwezigheid van één ste
nen gewelf. Het vernieuwen van het daar
boven gelegen ingestorte exemplaar had
toen blijkbaar nog niet plaatsgevonden.
In 1928 wordt in de stukken gesproken
over scheuren in de toren van het kerkge
bouw.
Ook de Tweede Wereldoorlog heeft zijn
tol geëist. De klok is door de bezetters
weggevoerd en niet teruggekomen. De
torenafdekking en de romp hebben in
oktober 1944 door beschieting schade
geleden. Ook ging het grootste gedeelte
van het archief van Sluis, waaronder
sinds 1880 Sint Anna ressorteerde, door
oorlogshandelingen verloren.
In 1949 wordt correspondentie gevoerd
over herstelling van de schade die de
toren door oorlogsgeweld en anderszins
had opgelopen. De financiën van de ker
kelijke gemeente laten ook nu niet toe dat
