17
Het interieur van de kerk van Sint Anna ter Muiden na de restauratie van 1957. (Zeeuws
Documentatiecentrum Middelburg, foto Oscar de Milliano, ca. 1965)
In de toren staat een stuk fresco afkomstig uit een gemetseld graf, gevonden bij opgravin
gen in de kerk van Sint Anna ter Muiden. (Rijksdienst voor de Monumentenzorg te Zeist)
Het restauratieplan wordt als volgt om
schreven. Onder leiding van de Rijks
dienst voor de Monumentenzorg zullen
vrijwel alle onderdelen van het ex- en
interieur van het gebouwtje onderhanden
worden genomen. Zo zal er weer een
leien dakbedekking komen en de vier
kerkramen zullen plaats moeten maken
voor vier eenvoudige spitsboogvensters.
Er zal een plafond met kinderbalkjes
komen in samenhang met het eenvoudige
zeventiende-eeuwse meubilair. Verder
moet de onmogelijke uitbouw voor het in
1871 door de Gebroeders Knipscheer uit
Amsterdam gebouwde orgel c.a. in de
torenhal verwijderd worden. In de kerk-
boog zal dan een nieuw orgelplafond
gemaakt worden en het orgel verplaatst.
Voorts dienen de kachel en de brandstof
fen ook uit de torenhal verwijderd te wor
den en dient achter de consistorie een
kleine bergplaats gemaakt. De twee graf
borden uit 1665 en 1667 zullen aan de
wanden van het kerkje worden opgehan
gen. Zij zijn van de familie Ewsum, Gro
ningers die hier als beroepsmilitairen
kwamen wonen; in deze streek verbleven
trouwens tijdens de Tachtigjarige Oorlog
veel Groningers. Werk was er genoeg.
De verzakte stenen vloer zal opnieuw
worden gelegd. Ook de kerkbanken en de
preekstoel zijn aan een restauratie toe en
de banken zouden een betere opstelling
moeten krijgen. De kleurstelling van het
interieur wordt grijs met blauw, duidelijk
een mode van die naoorlogse jaren. De
lambrizering is nieuw. De afbeeldingen uit
de jaren negentig tonen aan dat het res
tauratieplan volledig is uitgevoerd.
De kerkgangers komen nog als vanouds
via de torenhal binnen en passeren ver
volgens de deuren onder het orgelfront.
De ruimte is intiem en functioneel en ge
schikt voor de protestantse eredienst met
zijn grote nadruk op het functioneren van
het Woord. Er wordt om de veertien dagen
kerk gehouden om 11.00 uur, op de twee
de en vierde zondag van de maand.
Grafstenen
Tot slot iets over de grafstenen. Een grote
liggende steen, ongeschonden, behoort
bij het graf van de Heer Blanckaert, 'cape-
teijn van de torre van Bourgondiën', een
vestingwerk dat de haven van Sluis dekte
en behoorde tot het grondgebied van Sint
Anna. Volgens de Voorlopige Lijst van
Zeeland, 1922 vertoont deze zerk uit 1443
de vier evangelisten en de wapens van
Blanckaert en zijn echtgenote. De in 1922
nog in de kerk aanwezige gegraveerde
zerk met mansfiguur en engelen (1460)
van Michael dictus Somre, zerken 1489,
1544 met 156?, en fragmenten van ande
re zerken vonden onderdak in de Oud
heidskamer van Sluis, samen met andere
plaatselijke oudheden. Daar zijn een paar
stenen te vinden met heiligenfiguren; een
andere is er rechtop geplaatst, namelijk
die van Jan Beels en 'syn wyf die gaven
omme daer mede de misse te doene' enz.
Bij opgravingen in 1961 zijn opnieuw een
paar stenen tevoorschijn gekomen, onder
andere een liggende steen, geschonden,
die in de kerk een plaats kreeg. Ook een
torso is geplaatst in de kerkruimte.
Het tegen de muur leunende stuk fresco
is afkomstig uit een gemetseld graf. Bij
die opgravingen kwamen als eerste
tevoorschijn twee stenen kruiken met ske
letten van pasgeboren kinderen, in hurk-
houding geplaatst. Het waren vermoede
lijk ongedoopte en vroeggestorven kinder
tjes. Die werden meestal begraven op de
grens van gewijde en ongewijde aarde.
Een voorbeeld hoe de middeleeuwer tot
uitdrukking wist te brengen: we weten het
niet. Eén kruik is uitgeleend aan het stad
huis van Sluis, de andere wordt in de
kerk bewaard.
Noten
1. Algemeen Rijksarchief (A.R.A.), inv.nr. 2.04.13, nr.
785.
2. Ad Mulder staat als opzichter-tekenaar zeer goed
aangeschreven wat kennis van de monumenten
betreft. Na bijna 25 jaar als zodanig gewerkt te
hebben, kwam de erkenning in 1902, juist voordat
zijn werk in Sint Anna begon. Hij kreeg de per
soonlijke titel van Rijksarchitect voor de monumen
ten van geschiedenis en kunst. Bovendien viel
hem een onderscheiding Ridder in de Orde van
Oranje-Nassau te beurt.
3. Bedoeld zal zijn de Sint-Nicolaaskerk, midden
toren uit 1250.
4. Idem de Sint-Pieter- en Pauluskerk, in 1759 cen
trale toren herbouwd.
5. Behalve Westkapelle en Middelburg vermeldt
Janssen in zijn boek ook dat Brugge een voor
beeld is van een kruiskerk met een toren in de vie
ring (p. 44), maar hij vertelt niet welke kerk.
6. Janssen, p. 44/45.
7. Zeeuwse Encyclopedie, deel lil, p. 68.
8. Ibidem.
9. Dit blijkt uit een schrijven van kerkvoogden aan
Hare Majesteit de Koningin, 11 december 1913.
10. Janssen, p. 45.
11Opmerkelijk is het metselwerk van de spitsbogen.
Is bij een regelmatige constructie elke laag in de
boog gericht naar het vertrekpunt, hier is de boog
op een geheel andere wijze gemetseld. Een der
gelijke wijze van bogen metselen had Mulder nog
niet eerder gezien.
12. 1578 Het kerkzilver wordt verkocht, in 1579 nog
een partij.
