Ten geleide
2
Stichting
Oude Zeeuwse Kerken
Secretariaat: P.W. van Seters, Boulevard Bankert 198A,
4382 AC Vlissingen, telefoon 0118-413693
Postbanknummer 99692
ABN/AMRO-banknummer 46.06.76.660
DAGELIJKS BESTUUR:
Mevr. A.C. de Bruijn, Koudekerke, voorzitster
P.W. van Seters. Vlissingen. 1e secretaris
vacature, 2e secretaris
M. Kievit. Middelburg. 1e penningmeester
Mevr. drs. E. van Drie-Mol, Ovezande, 2e penningmeester
Mr. K.P.T.G. Flos. Middelburg
ALGEMEEN BESTUUR:
Leden dagelijks bestuur, zie boven
J.P. van den Ameele, Hoofdplaat
P.A. Boot, Zierikzee
A. Geertse, 's-Gravenpolder
H. Goedegebure, 's-Heer Arendskerke
C. Hoogerheide, Baarland
J.W. de Jonge. Renesse
D. Kersten, Hoofdplaat
G.J. Lepoeter, Kapelle
Mevr. M.W. Meerman-van der Markt. Vlissingen
H.M. van der Post, Zierikzee
A. Traas, Baarland
Mevr. drs. I.H. Vogel-Wessels Boer, Middelburg
ADVISEUR:
Ir. J.D. Poley. Nisse
REDACTIECOMMISSIE:
Mevr. dr. J.L. Kool-Blokland, Middelburg
G.J. Lepoeter, Kapelle
H, Uil, Zierikzee
Mevr. drs. I.H. Vogel-Wessels Boer, Middelburg
EINDREDACTIE
Mevr. drs. I.H. Vogel-Wessels Boer,
Hammarskjöldlaan 414334 EM Middelburg.
Tel. 0118-627908
Van de meeste reeds verschenen Bulletins zijn nog exem
plaren verkrijgbaar. Een overzicht staat in Bulletin nr. 37.
De prijs is 2,50 per stuk. Het laatst uitgekomen nummer
kost 5,-. De ringbanden zijn verkrijgbaar 10,- per
stuk. Bulletins en ringbanden kunt u bestellen bij het secre
tariaat en bij mr. K.P.T.G. Flos, Dam 73, 4331 GH Middel
burg, tel. 0118-637488 (kantooruren). Deze kunnen ook hier
opgehaald worden onder kantoortijd. Ook in de Nieuwe
Kerk te Zierikzee zijn Bulletins voor de verkoop aanwezig.
De verkoop van Bulletins en ringmappen zijn inkomsten
voor onze stichting.
Inhoud
Ten geleide (ill. Jaap Wolterbeek)
pag. 2
G. Sophia van Holthe tot Echten
De middeleeuwse kerk van Oud-Vossemeer in 1910 van de
ondergang gered (ill. Rijksdienst voor de Monumentenzorg,
Zeist)
pag. 4
Jan Jongepier
De restauratie van het Moreau-orgel van Baarland (ill. Jan
Jongepier)
pag. 9
G.J. Lepoeter
Begraven in en om de kerk. 2 Vóór de Reformatie (ill. M. de
Goffau en G.J. Lepoeter)
pag. 12
M. van Doorn
Bouwkundige onderwerpen; moderne restauratietechnieken 1
pag. 20
Foto frontpagina:
Adolph Joannes Matthias Mulder bij de toegang van het
schip, zuidzijde, van de N.H. kerk te Aardenburg. (Foto
Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Zeist)
Baarland
Baarland is een van de mooie dorpen in
de Zak van Zuid-Beveland. Het is een
oud dorp uit de Middeleeuwen en het ligt,
zoals de meeste oude plaatsen, op een
kreekrug. Baar beer en in het oude ge
meentewapen staat een beer. De school
in het dorp wordt 'De Berenburght' ge
noemd. Het dorp heeft een lange
geschiedenis maar deze is al eens in
onze bulletins aan de orde geweest.
Op 27 oktober 1944 zijn Scots Fusiliers
geland bij Baarland (Landingsweg) om de
oevers van de Westerschelde vrij te krij
gen en de haven van Antwerpen open te
stellen voor de geallieerden. Bij de cam
ping Scheldeoord is hiervoor een monu
mentje opgericht. Deze landing wordt nog
elk jaar herdacht.
In de tuin van de kerk is een boom
geplant ter nagedachtenis aan de eerste
gesneuvelde bevrijder: Thomas Beckling,
26 oktober 1944. Een steen geeft de
naam en de datum.
Met de restauratie van de orgelkas zijn de
nog aanwezige scherfgaten gedicht en
zijn de laatste sporen van de oorlog ver
dwenen.
Het werden feestelijke dagen op 11 en 12
juni 1999 in Baarland. Kerk en orgel zijn
gerestaureerd en algemeen bestuur en
plaatselijke commissie wilden hun mooie
bezit laten zien aan genodigden, dona
teurs en dorpsbewoners.
De officiële heringebruikneming was op
vrijdagmiddag 11 juni. Ongeveer zeventig
genodigden waren aanwezig, onder wie
vertegenwoordigers van het architecten
bureau, aannemers, gemeentebestuur
van Borsele, vertegenwoordigers van de
provincie, de Rijksdienst voor de Monu
mentenzorg, subsidiegevers, bestuursle
den, orgelbouwer, orgeladviseur en ande
ren. Ir. J.D. Poley uit Nisse, adviseur van
onze stichting, vertelde wat over de res
tauratie van de kerk en Jan Jongepier gaf
een toelichting op de geschiedenis van
het Moreau-orgel en daarna gaf hij een
kort orgelconcert. Dit orgel behoort tot de
top-tien van ons land en heeft een zeer
bijzondere klank.
De voorzitter van de plaatselijke commis
sie, de heer C. Hoogerheide, bedankte de
aanwezigen in dichtvorm voor hun komst
en belangstelling. Door Omroep Zeeland
werden opnamen gemaakt die 's avonds
werden uitgezonden. Ook de schrijvende
pers was aanwezig.
Daarna volgde een receptie waarin pro
ducten uit de omgeving werden aangebo
den. Bij de ontvangst was er koffie met
een koekje gebakken uit graan van de
'Zeeuwse Vlegel'. Het was een geani
meerde receptie waarin contacten werden
gelegd en aangehaald.
Op zaterdag kwamen ruim tweehonderd
donateurs, dorpsbewoners en introducés
naar Baarland. Men kon genieten van het
orgelspel waarvoor organisten uit de
omgeving waren uitgenodigd. De toren
werd beklommen en het was erg gezellig.
Het koor van de kerk is afgescheiden
door een tussenwand en is niet in
gebruik. Het koor heeft geen plafond en
men kijkt direct tegen de balken. Tijdens
de restauratie is hier een kapverlichting
aangebracht en bezoekers kunnen de
kapconstructie nu goed zien.
In 1776 kwam er een nieuwe psalmberij
ming uit. Orgelbegeleiding was nu meer
dan ooit gewenst en een aantal dorpsker
ken schafte zich een orgel aan: Kloetinge
in 1787, Nisse in 1786 en ook Baarland
kreeg in 1786 een orgel.
De ingebruikneming was op 1 oktober
1786 door ds. De Koe. Hij nam als tekst
de woorden "Halleluja, looft God in Zijn
heiligdom, looft hem met snarenspel en
orgel." Deze tekst is nog te lezen onder
de orgelgalerij in de kerk.
Het orgel uit die tijd staat nog bijna onge
wijzigd in de kerk. De lucht komt via de
elektromotor; een orgeltrapper is er niet
meer. De orgelkas, de beeldjes en orna
menten werden schoongemaakt, zonodig
gerepareerd, verguld en in de was gezet.
Dit werk werd uitgevoerd door de heer
A.C. Rijken, restaurateur en beeldhouwer
te Middelburg.
De totale restauratie werd gedaan door
Flentrop Orgelbouw te Zaandam. Jan
Jongepier was onze orgeladviseur.
De kosten voor de restauratie van kerk en
orgel waren totaal 1.000.000,-. Hiervan
was 200.000,- voor het orgel.
Architect bij de restauratie van de kerk
was het Architectenbureau Rothuizen van
Doom 't Hooft te Goes. Aannemer was
Leenhouts Aannemingsbedrijf B.V. te
Sluis.
Bijdragen kwamen van: de Rijksdienst
