Cornells van Berlaer
en een kerkraam uit Schoondijke
A.A. VAN DER POEL
In het Bulletin nr. 44, april 2000, van de
Stichting Oude Zeeuwse Kerken, wordt
op bladzijde 7 in het artikel 'Het gebrand
schilderde raam in de Hervormde kerk te
Burgh' vermeld: "Het traject voorafgaand
aan de definitieve realisatie hebben we
gebruikt om binnen Zeeland te verkennen
wie wat wist over deze Cornelis van Bar-
laer en waar hij ooit gewerkt had. Elke
stad werd aangeschreven, alsook musea.
Helaas had de tijd grondig zijn werk
gedaan en er was bijna niets over. Alleen
in Biervliet was nog wat."
Welke steden werden aangeschreven en
welke musea werden geraadpleegd,
wordt niet vermeld. Had spreker navraag
gedaan bij de Provinciale Bibliotheek en
het Zeeuws Museum, beide te Middel
burg, dan had men hem vele gewenste
inlichtingen kunnen verschaffen.
Immers, in 1973 werd een artikel gepubli
ceerd in het tijdschrift Antiek, getiteld 'Een
kerkraam van C. van Barlaer uit Schoon
dijke.'1 Hierin wordt beschreven dat bij het
opnieuw inventariseren van de collecties
van het Zeeuws Museum te Middelburg in
het gebouw Wagenaarstraat 1een kist
werd gevonden met de resten van een
gebrandschilderd raam. Uit de museum
catalogus van 18902 bleek dat deze res
ten afkomstig waren uit de Nederlandse
Hervormde kerk te Schoondijke. Deze
kerk, die thans niet meer bestaat, dateer
de uit 1657. Er waren zes gebrandschil
derde ramen in de kerk waaronder één
van Cornelis Lampsins met de spreuk
'Fiat voluntas Dei'. In het begin van de
negentiende eeuw waren alle ramen ver
wijderd, behalve dat van Lampsins. In
1853 werden de ramen veranderd in
zogenaamde 'ijzeren ramen' en daarbij
werd het Lampsinsraam uitgebroken en
de resten werden opgeborgen op een zol
dertje boven de consistoriekamer. Daar
vond J.H. van Dale, stadsarchivaris van
Sluis en samensteller van het beroemde
woordenboek, deze resten die hij uitvoe
rig bestudeerde.
Het kerkbestuur van Schoondijke schonk
in 1885 - door bemiddeling van de archi
tect J.A. Frederiks - de ruitjes, de lood-
strippen en de ijzeren staven aan het
Zeeuwsch Genootschap der Wetenschap
pen te Middelburg voor het museum.
Na het terugvinden van deze restanten
werden de ruitjes en de losse fragmenten
gesorteerd en gelijmd op plexiglas. Uiter
aard vertoonde het geheel talrijke hiaten,
maar toch kon worden vastgesteld hoe
het geheel er moet hebben uitgezien en -
wat haast nog belangrijker was - hoe
De Hervormde kerk te Schoondijke. De eerste steen voor deze kerk werd in
1656 gelegd door een zoon van Cornelis Lampsins. De kerk is in 1944 ver
woest.
Cornelis Lampsins (1610-1664) was een van de grootste grondeigenaren van de in 1651 ingepol
derde Willemspolder waar in 1652 het dorp Schoondijke werd gesticht. (Zeeuws Archief. Zeeuws
Genootschap, Zei. III.. IV. 577)