De Hervormde kerk van Kerkwerve
100 jaar
9
Het middeleeuwse kerkje van Kerkwerve
was op het eind van de negentiende
eeuw in een slechte staat. Aanvankelijk
was in 1887 besloten de gebreken zoveel
mogelijk te herstellen, maar al snel kwa
men de kerkvoogden tot de conclusie dat
daar geen beginnen aan was. De bouw
vallige staat van de kerk gaf de doorslag
Lemson, tevens notabel, maakte een
goedkoop plan dat uitkwam op 6.000 gul
den. Met hem ging de kerkvoogdij echter
niet in zee. De nieuwe predikant, ds. H.J.
Couvée, bleek een groot voorstander te
zijn van nieuwbouw. Op zijn voorstel ging
de kerkvoogdij in 1895 ermee akkoord dat
de broer van de predikant, L. Couvée,
De Hervormde kerk te Kerkwerve, 1979. (Foto: J.D.C. Berrevoets. Zierikzee; Gemeentearchief Schouwen-Duiveland.
Zierikzee)
om te kiezen voor nieuwbouw. De Her
vormde gemeente was echter klein en de
financiële middelen waarover beschikt
kon worden, waren te gering om de
bouwsom bijeen te kunnen brengen. Het
ging, zo bleek uit het eerste plan, om een
bedrag van bijna 12.000 gulden. Een inte-
kenactie onder de gemeenteleden leverde
slechts 160,75 aan toezeggingen op.
In 1894 werden de nieuwbouwplannen
weer ter hand genomen. Metselaar W.
architect in Delft, het plan voor de nieuwe
kerk zou maken. Hij zou dat gratis doen
mits de bouw zou worden uitgevoerd vol
gens het door hem ingediende plan. Een
ander voorstel van ds. Couvée vond ook
steun. Besloten werd een bouwcommissie
in het leven te roepen, die zou bestaan uit
de kerkenraad, de kerkvoogden en nota
belen, en twee gemeenteleden. Ds. Couvée
werd voorzitter. Het hoofd van de openba
re school, H. Bongaards, werd vice-voor-
zitter. J. Evertse, onderwijzer en secretaris
van de kerkvoogdij, werd ook secretaris
van de commissie. Notabel C.J. Boogerd
werd penningmeester. Hij en ds. Couvée
zouden het meeste werk gaan verzetten.
Een volgend voorstel van de predikant
was de burgerlijke gemeente te verzoe
ken het kerkgebouw te laten onderzoeken
vanwege de bouwvallige staat. Op basis
van het rapport van de Zierikzeese inge
nieurs J. van Elzelingen en A.H.W. van
der Vegt verbood de burgemeester van
Kerkwerve, N.W. Hocke, in december
1895 het gebruik van de kerk. Voorlopig
werd gekerkt in een schoollokaal. Om te
voorzien in de tijdelijke nood werd beslo
ten een 'hulpkerk' te bouwen, met behulp
van de bruikbare materialen van het af te
breken kerkgebouw.
De Algemene Synodale Commissie van
de Nederlandse Hervormde Kerk weiger
de echter toestemming te geven om de
kerk af te breken. De architect J.A. Frede-
riks, specialist restauraties, had in op
dracht van de minister van Binnenlandse
Zaken een rapport geschreven waarin hij
in tegenstelling tot de twee Zierikzeese
ingenieurs beweerde dat de kerk zeer
goed hersteld kon worden. De kerkvoogdij
beschikte echter niet over het geld om de
hulpkerk te bouwen zonder het sloophout
van het kerkgebouw.
Om de impasse te doorbreken boden C.J.
Boogerd en ds. Couvée aan voor eigen
rekening de hulpkerk te bouwen. Voor
huur zou de kerkvoogdij 1,50 per week
moeten betalen. De kerk zou de bouw
som aflossen. Na het gereedkomen van
de nieuwe kerk zou de hulpkerk worden
verkocht. Bleef er nog wat over, dan zou
dat voor de nieuwbouw zijn. Belangrijk
was nu de vraag of toestemming gegeven
zou worden voor de afbraak. In tegenstel
ling tot wat de kerkvoogdij verwachtte,
werd niet een onpartijdig architect aange
wezen om te rapporteren of de kerk wel
of niet kon worden hersteld. Het was uit
gerekend Frederiks, die gevraagd werd
een rapport op te stellen. Vanzelfsprekend
hield hij vast aan zijn mening, maar ook
de Zierikzeese ingenieurs bleven trouw
aan hun visie dat herstel niet mogelijk
was. Daarop weigerde de Algemene
Synodale Commissie haar toestemming
te geven.
De kerkvoogdij besloot eind 1896 in
beroep te gaan bij de Synode. Dat deed
ze op aanraden van jhr. A.C. Roëll uit
Zierikzee. Hij raadde aan een onpartijdig
architect advies uit te laten brengen. De
meest voor de hand liggende keus, de
architect J.H. Hannink uit Goes, die ook
nauw betrokken was bij restauraties, werd
door Röell afgeraden omdat deze waar-