11
Rouwborden
Omdat de kerkvloer in de zeventiende en
achttiende eeuw onvoldoende gelegen
heid bood om nieuwe grafzerken te
plaatsen, kwam het plaatsen van rouw
borden in zwang. Ze werden in de nabij
heid van het graf van de overledene
opgehangen. De aanvankelijk eenvoudig
uitgevoerde zwarte borden werden
steeds rijker versierd met meer wapens,
wapenspreuken en andere attributen,
steeds groter en kleurrijker. Door het
aanbrengen van ornamenten groeiden
ze uit tot ware rouwkassen, vaak in de
veranderde er volledig door. De kerk
meesters hebben alleen maar geprofi
teerd van de inkomsten die uit dit alles
voortvloeiden.14
Ontwikkelingen
gedurende de achttiende eeuw
Een aantal weldenkende mensen, onder
anderen vrijwel alle geneesheren, was er
al langer van overtuigd dat het voor de
bevordering van de volksgezondheid een
absolute voorwaarde was om het begra
ven uitsluitend te doen plaatsvinden op
buiten de steden en dorpen gelegen
in de kerken verboden. Kort voor 1750
waren in Frankrijk veel protesten tegen
het begraven in steden en kerken ont
staan, vooral op hygiënische gronden.
Dit leidde in 1775 tot een verbod op het
begraven in bewoonde gebieden, met
een uitzondering voor de hoge geeste
lijkheid. In 1776 herhaalde en verscherp
te men het verbod tot begraven in de
kerken, doch de kerkhoven bleven in de
steden. In het verbod van 1776 werd een
uitzondering gemaakt voor de stad
Parijs. De koning moest namelijk reke
ning houden met de geestelijkheid. Die
Boven: het albasten grafmonument ter nagedachtenis aan Cornells Liens (1580-
1636) in de kerk van Sint Maartensdijk. Het is voorzien van een door hemzelf
i geschreven grafschrift. (Foto T. Lepoeter-Boes)
1
Links: plattegrond van de vloer in de Oostkerk te Middelburg met de indeling van
de tijdens de bouw aangebrachte graven. Waarschijnlijk is dit een kopie van de
oorspronkelijke tekening. (ZA, catalogus Unger. deel II. nr. 622)
kerk een rijke bron van inkomsten op,
waartegenover het resultaat voor de
erflaters meestal mager is. Opvolgende
kerkmeesters kunnen en/of willen de
eerder aangegane verplichtingen in het
merendeel van de gevallen niet nakomen.
vorm van een gestileerde klassieke tem
pel. Wanden en pilaren mochten ermee
worden volgehangen. Meerdere honder
den rouwborden in een kerk was geen
uitzondering. Hoe meer, hoe liever. De
aanblik van de witgekalkte kerkruimte
begraafplaatsen. In praktische zin bete
kende dit echter vrijwel niets. Om te
beginnen moest het in een aantal ande
re landen, zoals Italië, Oostenrijk en
Frankrijk, tot een doorbraak komen. Zo
werd in Oostenrijk in 1751 het begraven
^E OOSTKER,K ..MIDDELBURCr m IM.
voormalijf Z-EEL/.AND
O&U ^^xs-^DBJYFHOUT w
'4, I?OtS"P 67* NOBjV71 T<J*
isd -/6-f/ 7**6*-IIÈö".TESSÏMC
w&j&OfBOOM fUtpjpeóf
IjOC/Zif I OEJIT
VAN TO O AN
b.sSai Fi dfNr- -
F:PI fAPHIV^ pf
