18
taal van de gerestaureerde middeleeuw
se toren van Ovezande.
W.H.P. Scholten, 'Muurschilderingen in Zeeuw
se kerken', Bulletin Oude Zeeuwse Kerken,
1999, nr. 42, p. 1-11.
Nationaal Archief Den Haag, ministerie van
Binnenlandse Zaken 1875-1918, no. 1494.
De grote verdiensten die Adolph Joannes
Mattheus Mulder jegens de monumenten ver
wierf, werden gememoreerd in J.A.C. Tillema,
Schetsen uit de geschiedenis van monumen
tenzorg, Den Haag, 1975. De pagina's met
Mulder zijn in de index opgegeven.
Voor bijzonderheden over Mulder wordt de
lezers ook verwezen naar het jaarboek van de
Monumentenzorg 1996, getiteld Monumenten
en bouwhistorie; hierin bevindt zich een artikel
'Een onderzoek naar zijn werkwijze, met name
in Dordrecht', geschreven door drs. M. Elisa
beth Stades-Vischer. p. 230-239.
Degenen die in het Repertorium betreffende de
Nederlandsche Monumenten van Geschiedenis
en Kunst, 's-Gravenhage 1940, kijken op de
pagina's met Mulder in de index, zien meer dan
27 van zijn publicaties in de jaren 1901-1934
genoemd.
Ook zullen de lezers van het Bulletin in de
afgelopen jaren zijn naam herinneren als een
voorname bron voor het schrijven van mijn
Zeeuwse artikelen.
Het Rijksprentenkabinet te Amsterdam heeft
ca. twintig tekeningen van Egbert van Drielst
(1745-1818) in bezit, waaronder acht stads- en
dorpsgezichten in Zeeland. Zie Pieter Scheen,
Lexicon Nederlandse beeldende kunstenaars
1750-1950. Den Haag, 1969.
De zeventiende-eeuwse preekstoel met koperen lezenaar en doopbekkenhouder van circa 1700. (Foto RDMZ te
Zeist, 1971)
5. Jan Bruijns, Een kerk en 40 huizen, Ovezande,
een Bevelandse gemeenschap. Goes, deel I, p.
39-44. Volgens Bruijns zou 'onze' kerk een
voorloper gehad hebben in de vorm van een
kapel, in 1419 vermeld, die in 1442 parochie
kerk werd. Op de plaats van de kapel in de
uiterste zuidwesthoek van de Verlorenkostpol-
der werd in de vijftiende eeuw de kerk van de
Heilige Petrus en Paulus gebouwd, p. 15. De
Voorloopige Lijst noemt als stichtingsdatum
echter het eerste kwart van de zestiende eeuw.
Pas in 1846 gaan er in Ovezande voor het
eerst stemmen op om te komen tot een eigen
katholieke kerk, waarvoor in 1859 de eerste
steen wordt gelegd; het ontwerp is van W.J.
Vogelpoel. Zie Zeeland, tijdschrift van het
Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Weten
schappen, maart 2001p. 34, met afbeelding
van de kerk.
6. Het is mijn bedoeling een apart artikel te schrij
ven over deze Goese stadsarchitect.
7. In 1832 werd de school nog niet in de kada
strale kavels genoemd. Vriendelijke mededeling
van de heer A.F. Wennekes, Zeeuws Archief te
Middelburg.
8. In 1865 heeft herstel van de kerk plaatsgevon
den. Wellicht is toen de moderne consistorie
kamer tegen de oostgevel aangebouwd, met
een doorgang in het linkerdeel van die gevel
vanuit de kerk gezien, Nationaal Archief Den
Haag, Departement Hervormde en andere ere
diensten behalve de Rooms-katholieke 1815-
1870 no. 1779. De heer De Ruiter uit Goes kon
dit feit bevestigen: In 1866 en 1867 is 1.150,-
betaald voor de bouw van een nieuwe consisto
riekamer, Archief Hervormde gemeente Drie-
wegen/Ovezande, voorlopige inventaris nr. 83,
rekeningen, ontvangsten en uitgaven 1833-
1932.
9. Op de foto uit 1971 heeft de overkapping recht
hoekige perken in stuc of hout. Mogelijk stamt
deze bewerking van het plafond ook uit 1840.
10. "Mota propio". In Van Dale, Nieuw Nederlands
Handwoordenboek, 1984, staat: propio mota
betekent uit vrije wil, uit eigen beweging.
11Louis Réau, Iconographie de l'art chrétien,
Paris 1958, p. 1483.
12. Om hiervan een voorbeeld te geven: de kerk te
Noordbroek. Daar werd in 1907 in het niet meer
gebruikte koor een houten raam langs het
gewelf gemaakt, waaraan een gordijn zou wor
den opgehangen om dit deel van de kerk af te
sluiten ter wering van de tocht. In die kerk ont
dekte Mulder toen een schildering van Christus
met als pendant de beeltenis van de Heilige
Maagd in een lichtroze kleed in knielende hou
ding met samengevoegde handen en met het
gelaat naar de Heiland gekeerd. Nationaal
Archief Den Haag, ministerie van Binnenlandse
Zaken 1875-1918, no. 1494.
13. De zestiende-eeuwse wandschilderingen waren
in de kerk van Sirjansland eveneens over grote
muuroppervlakten aangebracht. Deze ontdek
king (letterlijk genomen) werd pas in 1958
gedaan bij de afbraak van het oude kerkge-
bouwtje, PZC1958, 6 en 16 september en 17
oktober.
14. Reeds in 1874 hadden de rijksadviseurs de
minister aanbevolen een dergelijke uitgave
onder te brengen bij het onderhoud van histori
sche gedenktekenen, subsidies voor onder
houd etc., waarbij zowel de glazen van Biervliet
als de schilderingen in de N.H. kerk te Dinxper-
loo onder het onderhoud van historische
is bh"1* "vs
