9
worden onderhouden speciale aandacht.
Getuige een inscriptie op de middelste
van deze kronen hangen ze daar vanaf
1765. Ze zijn toen aan de kerk geschon
ken door "Mr. Willem Nijssen en Johanna
van der Nisse, Heer en Vrouw van Weer
den etc."2
Door de inzet van een groep van zo'n
vijftien vrijwilligers ondergaan de kroon
luchters en kandelaars in Waarde twee
maal per jaar de volgende behandeling:
- demonteren van de kronen en kande
laars;
- onderdompelen in karnemelk (plm. een
half uur);
- schuren met middelgrof metselzand;
- goed afspoelen in warm water (er mag
geen karnemelk achterblijven);
- poetsen met fijn geel zand;
- opnieuw goed afspoelen in warm
water (er mag geen karnemelk en zand
achterblijven);
- afdrogen en poetsen/opwrijven met
zachte droge doeken (er komt geen
poetsmiddel aan te pas);
- terugplaatsen van de kronen en kan
delaars.
Sedert mensenheugenis is dit in Waarde
de gebruikelijke werkwijze. Omwille van
het in stand houden van de traditie is er
alles voor te zeggen om het zo te blijven
doen. Letten we echter op het behoud
op lange termijn, dan is dit niet de meest
doeltreffende manier van het in goede
staat houden van het koperwerk. Telkens
wordt er een minuscuul laagje messing
verwijderd. Ook het frequent demonteren
en weer in elkaar zetten van de kroon
luchters geeft wrijving en op die plaatsen
ook slijtage. In dit licht bezien zou een
vakkundige en duurzame behandeling
de voorkeur verdienen. Een beslissing
hierover is aan de verantwoordelijke
mensen in Waarde.
Over de geschiedenis van de kerk te
Waarde is een artikel opgenomen in bul
letin nummer 37 van augustus 1996.
Met dank voor de verstrekte informatie
aan Brink van Keulen b.v., Oud-Hol
landse Kopergieterij te Haarlem.
Noten
1 De naam geelkoper is in feite misleidend omdat
messing bestaat uit een legering van koper en
zink (met een zinkgehalte van 30 tot 40 pro
cent).
2 Mr. Willem Nijssen was leenman van Zeeland
Bewesten Schelde, rentmeester der exploiten
van Vlaanderen en rekenmeester van de
Kamer Zeeland van de West Indische Compag
nie. Door zijn huwelijk met Johanna van der
Nisse, de oudste dochter van Gilles Cornelis
van der Nisse, was hij in het bezit gekomen van
de ambachtsheerlijke rechten van Waarde.
Gilles Cornelis van der Nisse was een klein
zoon van de in 1657 in Goes doodgeschoten
Gilles van der Nisse, tot wiens nagedachtenis
aan de kerk van Waarde een grafkapel werd
aangebouwd. Willem Nijssen en Johanna van
der Nisse zijn na hun overlijden in de grafkelder
onder de kapel bijgezet.
De foto's bij dit artikel zijn van T. Lepoeter-Boes.
Het plaatsen van nieuwe
kaarsen nadat de kroon
weer in elkaar is gezet.
Poetsen met fijn zand.
Gereed voor montage na het poetsen.
De bol van de middelste kroon met
daarop de inscriptie ter herinnering aan
mr. Willem Nijssen en zijn echtgenote.
