Koper poetsen
in de hervormde kerk te Waarde
GJ. LEPOETER
In het merendeel van onze oude kerken
wordt bij het binnentreden onze aan
dacht getrokken door de aanwezige
kroonluchters, eenvoudige met één
niveau van armen, of luxueuzere, met
twee of zelfs drie niveaus. De kroonluch
ters zijn soms nog - of weer opnieuw -
voorzien van echte kaarsen, meestal
echter hebben ze elektrische lampjes op
de armen. Ze zijn standaard uitgevoerd
in geelkoper of messing.1
De kroonluchters zijn altijd zo geconstru
eerd dat ze voor een schoonmaakbeurt
in onderdelen uit elkaar genomen kun
nen worden. Vooral de grote bol onder
aan glimt de bezoeker speels tegemoet,
als de zon er op schijnt kan men zich er
in spiegelen. Zo hoort dat nu eenmaal te
zijn.
Lange tijd was het gebruikelijk om de
kroonluchters en de andere koperen
voorwerpen in de kerk, om het vuil en
dof worden te voorkomen, minstens een
maal per jaar met koperpoets te poet
sen. Geleidelijk aan is daar verandering
in gekomen. Vanaf omstreeks 1950 heeft
de werkwijze van het aanbrengen van
een onzichtbare vernislaag ingang
gevonden. Nieuw vervaardigde kroon
luchters zijn vrijwel allemaal van een
dergelijke vernislaag voorzien en onder
tussen is een groot aantal oudere exem
plaren - op het moment dat een grote
onderhoudsbeurt of een restauratie van
het kerkgebouw aan de orde kwam -
eveneens op deze wijze behandeld.
Hierdoor hoeven ze lange tijd niet meer
gepoetst te worden. De vernislaag heeft
een wisselende levensduur. Afhankelijk
van een aantal omstandigheden (zoals
het vochtgehalte in de kerk, de verwar
ming van het gebouw en het regelmatig
afstoffen van de kroonluchters) kan de
levensduur van de vernislaag variëren
van vijftien tot veertig jaar. Na deze
periode kan de vernislaag worden ver
wijderd; de kroonluchters worden dan
opnieuw gepolijst en ontvet en voorzien
van een nieuwe vernislaag.
Omdat we een dergelijke werkwijze ner
gens anders zijn tegengekomen verdient
de manier waarop een drietal kroonluch
ters - en een aantal kandelaars - in de
Nederlandse hervormde kerk te Waarde
Onderdelen gedompeld in karnemelk.
Afspoelen in warm water.
Schuren met metselzand.
