18
"tot minste oosten van den Lande".7
De preekstoel werd aangenomen door
Marijnus Pietersen, schrijnwerker uit
Veere. Hij maakte voor dertien pond
Vlaams de preekstoel met trap, "verhe
melt" en achterschot.8 De ijzeren stangen
Detail van de preekstoel te Aagtekerke.
voor aan het klankbord, het hang- en
sluitwerk van de preekstoel en de beno
digde ijzeren nagels om alles te bevesti
gen vielen buiten dit bedrag. Zo ook de
lessenaar, doopbekken en zandloper die
aan de preekstoel bevestigd werden.
Ruim een jaar na aanvang van de werk
zaamheden waren het kerkgebouw en
de toren klaar. Wat de restauratie heeft
ingehouden, is onbekend. Bestekken zijn
niet bewaard gebleven. Het koor werd
niet herbouwd. Het schip heeft toen zijn
huidige vorm gekregen. Uit een verzoek
van de schout van Aagtekerke blijkt dat
de kerk verkleind is. De schout, die toe
zicht bij de restauratie had gehouden,
verzocht namelijk of hij de overgebleven
stenen van de oude kerk mocht hebben.
Na advies bij de rentmeester ingewonnen
te hebben, beslisten Gecommitteerde
Raden dat de schout tweederde deel
van de "steen van de oude kercke lig
gende ten deele boven op het kerckhoff
ende ten deele in den gront vandeselve"
mocht hebben. Het resterende deel bleef
eigendom van "den Lande". Wel was de
schout verplicht op zijn kosten "s landts
derde part aen een bijzondere plaetse te
leggen, omme soo het noot waere ten
dienste vande kercke gebruyct te worden."
Bovendien moest hij erop toezien dat er
niet te dicht bij de kerk werd gegraven.
Mocht er desondanks schade aan de
kerk ontstaan, dan was de schout aan
sprakelijk.9
Vrouwenpolder
Ten noordoosten van Walcheren lagen
vroeger uitgestrekte schorren die in de
dertiende eeuw werden ingedijkt. In het
nieuwe land, Nuwenpolder of Polre ge
noemd, werd in 1314 een kapel gesticht
die gewijd was aan Maria. Tien jaar later
werd de kapel verheven tot parochie
kerk. Zo ontstond de naam Onze Lieve
Vrouwenpolder, later Vrouwenpolder.
De kerk was in het bezit van een uit circa
1340 daterend schilderij voorstellende
Onze Lieve Vrouwe waaraan bijzondere
krachten werden toegeschreven. Vrou
wenpolder groeide door dit schilderij uit
tot een belangrijke bedevaartsplaats.
Na 1574 hielden de gereformeerden in
Vrouwenpolder hun bijeenkomsten in
een houten kerkje, dat echter in 1591
omwaaide. Sindsdien kwam men bijeen
in een boerenschuur. In 1610 wendden
de ingezetenen van Vrouwenpolder zich
tot de Classis met het verzoek om een
eigen predikant, "omme onder hen het
gebruyk van de ware godsdienst te ge
nieten, verclarende dat een redelick ge
tal der lidmaten aireede bij hen is, ende
dat ter goede hoope zij van eene ghe-
wenschte menichte der toehoorderen."10
De Classis wendde zich tot de Gecom
mitteerde Raden. Deze besloten dat
Vrouwenpolder hiervoor niet in aanmer
king kwam, maar dat predikanten uit de
omgeving bij toerbeurt zondagmorgen
een dienst te Vrouwenpolder zouden
verzorgen. Aangezien de opkomst van
de kerkgangers groot was, ging men in
1611 over tot het formeren van een ker
kenraad en een diaconie. Het viel de
predikanten zwaar, vooral in de winter,
de extra diensten in Vrouwenpolder te
verzorgen. Bovendien kreeg de kerkelijke
gemeente te Vrouwenpolder op deze
manier te weinig aandacht waardoor zij
dreigde te verlopen. Er bleven dan ook
verzoeken uitgaan om een eigen domi
nee. Uiteindelijk werd toestemming ver
leend, zodat op 17 juni 1618 Theodorus
Sael kon worden bevestigd.11
De kerkenraad en ingezetenen van Vrou
wenpolder richtten zich in mei 1621 tot
Gecommitteerde Raden met het verzoek
dat "midts den grote aenwas van de ghe-
meynte aldaer mochte werden bij den
handt genomen den opbouw van hunne
kercke." Gecommitteerde Raden gaven
de rentmeester opdracht de kerk te in
specteren en een raming te maken hoe
veel het kostte "omme bequamelick dat
quartier voor kercke te connen dienen."
De rentmeester berekende dat er een
De kerk te Vrouwenpolder in het jaar 2004.
bedrag van 635 pond Vlaams nodig
was.12 Hierop werd besloten het herstel
uit te stellen tot volgend voorjaar, zodat
ondertussen geïnventariseerd kon wor
den hoeveel de gemeenteleden in de
kosten wilden bijdragen. Het bleek dat
de ingezetenen, "die vele schamel huys-
lieden zijn weinich van vermogen", een
bedrag van 50 pond Vlaams konden
opbrengen. In Vrouwenpolder was men
overigens van mening dat de kosten te
hoog waren ingeschat, omdat "noch vee-
Ie mueren vande oude kercke sijn bliven
staenende hooghe genoch." Met een
bedrag van 500 pond moest het karwei
te klaren zijn.13 Gecommitteerde Raden
beslisten op 23 april 1623 dat de rent
meester het werk kon aanbesteden. Wel
zouden de ingezetenen 400 gulden moe
ten bijdragen en dienden zij aan hun
ambachtsheer, de prins van Oranje, te
vragen of hij de ramen voor zijn rekening
wilde nemen.1,1 In juli ging er een rekwest
voor geld naar de prins voor de glazen
maar ook voor een klok opdat "alsoo niet
alleen de opbouw harer kercke tot groot-
mackinge van den naem des heeren
onses Gods stichtinghen ende gerief van
de Ghemeynthe mochte voltrocken kon-
