8
(1858): "Een Durnbergsche balling ligt
met ontblooten hoofde geknield voor een
brandend en door hooger licht besche
nen altaar, waarop staat HEBR. CAP. XI.
Hoed en wandelstaf liggen naast hem.
Hij houdt de linkerhand op de borst, legt
gemeente te Groede verder in alle
opzichten zou behartigen: de commissa
rissen van de zaken rakende de Salz-
burgs-Dürrnbergse emigranten in het
Land van Cadzand (het Fonds van Cad-
zand genoemd). Het zou tot 1963 duren
De voorgevel met lijst, twee pilasters,
een statige toegangsdeur en een drietal
hoge rondboogvensters, oogt strak en
eenvoudig, maar geeft aan het geheel
onmiskenbaar cachet. De andere gevels
zijn door lisenen geleed. Aan beide zijden
Het interieur van de kerk. begin twintigste eeuw. (Coll. H. Middendorp)
met de regterhand zijne betuiging af of
zijne wenschen open, en ziet daarbij
opwaarts naar den hemel, waar de
naam JHWH boven de wolken staat.
Randschrift: SIGILL. ECCL. INV. AUG.
CONF. SALTSB. Onderaan staat in eene
afsnede: CATSAND."15
Er is niet aangegeven wanneer dit zegel
in gebruik is genomen.
Het kerkgebouw
Nadat hiertoe vergunning was verleend
konden de voorbereidingen voor de bouw
van een eigen kerk beginnen. Hieraan
werd in alle opzichten vanuit Amsterdam
leiding gegeven. Op 18 juni 1739 werd
door de Amsterdamse kerkenraad een
commissie uit zijn midden benoemd die
de belangen van de evangelisch-lutherse
voordat deze commissie werd opgeheven.
Van het bestek waarnaar de kerk ge
bouwd is, is een kopie bewaard gebleven.
De aanhef hiervan luidt: "Conditie ofte
bestek waarnaar den aenleg van de te
maakene Nieuwe Kerk der onverandere
Augsburgse Confessie in de Groede int
Land van Cadsant als volgt gemaakt sail
werden." Het is van de hand van Coen-
raad Loeneken te Amsterdam en geda
teerd 5 augustus 1741. Loeneken besluit
het stuk met de woorden: "Ik segge en
besluijt hier meede, hebbe deese mee-
moorie na mijn bestige kennis opgestelt
en versoek een ieder die het leest en
door siet, sijn goede intentie daar bij te
doen ten beste van het werk."16
De kerk is een recht gesloten bakstenen
zaalkerk, voorzien van een ingangspartij.
bevinden zich twee grote vensters. Als
afbakening van het kerkterrein zijn aan
de straatzijde twee forse, uit de zeven
tiende eeuw daterende stoeppalen
geplaatst. Deze zijn versierd met renais-
sancemotieven. De commissarissen uit
Amsterdam schonken tijdens hun bezoek
in juni 1784 onder andere "Ses steene
Paale ende te plantene Linde Boomen,
om voor de kerk te staan." Het is aanne
melijk dat de twee palen uit deze schen
king afkomstig zijn.17
Op 28 mei 1742 legde ds. J.G. Fischer,
die kort daarna naar Gouda vertrok, de
eerste steen. De inwijding van het kerk
gebouw vond plaats op zondag 1 sep
tember 1743. In de morgendienst preek
te ds. Friedrich Helfrich Vogt onder ande
re over Psalm 84:4 ("Zelfs vindt de mus
