16
van de Gasthuiskerk in Tholen zijn twee
nissen aangebracht, hier dus ter weerszij
den van het altaar. Hoogelande en Nisse
hebben één nis, beide in de oostmuur.
De hier genoemde nissen waren in het
koor bij het hoofdaltaar aangebracht. Op
andere plaatsen in de kerk verwijzen ze
naar zijaltaren.
Wij waternissen
In sommige kerken vinden we een klei
ne nis naast de ingang. Het betreft hier
een nis voor wijwater. Dit is speciaal ge
wijd water waaraan zout toegevoegd was
en dat geacht werd een zuiverende wer
king te hebben. De betekenis van de bij
menging van zout ligt in de exorciseren-
de functie, dat wil zeggen de bezwering
van de duivel. Om die reden werd een
wij waterbekken, losstaand of in een nis,
bij voorkeur vlak bij de ingang aange
bracht: door even de handen in het
water te dopen en een kruis te slaan kon
de kerkbezoeker zich zuiveren van mo
gelijke duivelse gevoelens of gedachten.
In Kapelle vinden we naast de ingang in
de noordbeuk van het schip een recht
hoekige nis met daarin een wijwaterbak
je. Daarvan bleef alleen het deel binnen
de muur bewaard, want het uitstekende
deel is kapot geslagen. In 's-Heer Abts-
kerke treft men zowel bij de noordelijke
als de zuidelijke schipingang een nisje
aan dat vrij zeker als wijwaternisjc be
schouwd mag worden, hoewel de water
bakjes verdwenen zijn. Waarschijnlijk
geldt dit ook voor het nisje bij de zuide
Kapelle. IMaast de ingang in de noordbeuk een
rechthoekige nis met een deel van het vroege
re wijwaterbakje.
Wemeldinge. Nis in de noordmuur van het
schip waarin waarschijnlijk een kaars stond.
lijke ingang in Sint Maartensdijk. Deze
nisjes bevinden zich alle ten oosten van
de ingang, zodat de kerkbezoeker de blik
naar het altaar kon richten als hij met
wijwater een kruisje sloeg. In Renesse
bevindt zich bij de noordelijke ingang
het gehavende restant van een wijwater
bakje, echter aan de westzijde. Het is
's-Heer Abtskerke. Oost- en zuidzijde van het
koor met onder elk raam een bergnis, rechts
van de bank de piscina en geheel rechts dui
den bogen waarschijnlijk op de sedilia.
gevonden bij de restauratie en toen her
plaatst aan de verkeerde zijde van de
ingang. In KIoetinge vinden we een wij
waterbakje aan de zuidwestelijke muur
bij de entree van het schip. Het is een
fraai compleet bakje, maar is hier tijdens
de restauratie (i 969-73) geplaatst.10
Waarschijnlijk heeft men het tijdens de
restauratie gevonden en
het een passende plaats
willen geven.
Wij wa te rba kj es kwanten
ook voor, staande op een
stenen voetstuk, dus niet
in de muur gemetseld. In
het Zeeuws Museum
staat een achtzijdige zand
stenen kom, die volgens
overlevering afkomstig is
uit de kerk van Zoute-
lande." Men vermoedt
dat deze kom als wijwa
terbakje heeft gediend.
Kaarsennissen
In de sacristie van de
kerk in Dreischor zijn in
de oostmuur zes smalle
verticale nissen aange
bracht, steeds twee bij
twee en alle afgesloten
door een eenvoudige
driepas. Waarschijnlijk betreft het hier in
hoofdzaak nissen ten dienste van de ver
lichting, dus 0111 er een kaars of lamp in
te plaatsen. Het is ook mogelijk dat de
twee naast de piscina gediend hebben
