19
Meubilair
Het triomfkruis
Een vast onderdeel van de inrichting van
een kerk in de Middeleeuwen was een
grote crucifix op de grens van schip en
koor, triomfkruis genaamd. Deze bena-
plaar. In Nisse hetzelfde patroon, maar
dan met ringen in gesloten haken. Aan
deze haken en ringen hing de crucifix.
In 's-Heer Abtskerke en Kloetinge vin
den we alleen in de top van de boog een
ring aan een gesloten haak. Buiten Zee
land trof ik tot nu toe dergel ijke haken
alleen aan in het Gelderse Leur.
Kennelijk herinnerden de oude vonten
te veel aan de katholieke tijd. Ze werden
vervangen door een koperen doopschaal
op een stander of vastgehecht aan de
preekstoel. Een aantal vonten bleef be
waard omdat men ze voor andere doel
einden kon gebruiken. Een zestal staat
nu weer in de kerk.
Boven: Kapelle. Drie haken onder de triomfboog waaraan het triomf
kruis was opgehangen.
Links: Nisse. Zicht vanuit het schip naar het koor. Onder de triomfboog
bevinden zich drie haken waaraan het triomfkruis was opgehangen. De
muurschilderingen hebben betrekking op Maria. Het houten hek op de
voorgrond dateert uit de zeventiende eeuw.
Linksonder: Haamstede. Roodzandstenen kuip van een romaans doop
vont. De voet van tufsteen is nieuw.
Rechtsonder: Noordgouwe. Doopvont, zestiende eeuw.
ming heeft te maken met de betekenis
van de kruisdood van Christus als over
winning van zonde en dood. Soms werd
dit plastisch voorgesteld met de weerga
ve van een skelet onder het kruis. Het
kruis op de koorgrens werd soms op een
balk geplaatst, soms opgehangen aan de
koorboog, de boog waarmee het koor
zich opent naar het schip of de kruising.
Aan het kruis heeft deze boog de naam
triomfboog ontleend. Soms was aan
Christus' rechterzijde een beeld van
Maria geplaatst en aan zijn linkerzijde
een beeld van Johannes. Een dergelijke
Calvariegroep stond als regel op een
balk.
Bij de Reformatie zijn de triomfkruisen
in Nederland opgeruimd. Opmerkelijk is
dat we er in Zeeland in vier kerken nog
sporen van aantreffen, wat elders in Ne
derland bijna niet het geval is. In Kapelle
vinden we in de top van de triomfboog
een open haak en aan weerszijden op ca.
anderhalve meter afstand nog een exem-
De doopvont
Iedere parochiekerk had in de Middel
eeuwen een doopvont. Na de Reforma
tie zijn ze opgeruimd, hoewel ook de
protestanten een vont nodig hadden.
De oudste Zeeuwse vont vinden we in
Haamstede. Dit betreft de gehavende
kuip van een roodzandstenen vont,
waarvan vorm, formaat en rudimentaire
decoratie duidelijk maken dat hij uit de
