Robertus Immens (1651-1677) en de vinger Gods Ronald H.M. van Immerseel
7
Inleiding
Begin november 1675 was het in Neder
land bar slecht weer. Een aantrekkende
wind uit het westzuidwesten sloeg door
naar het noordwesten en ging gepaard
met hevig onweer en zware buien. Deze
storm duurde enkele dagen en veroor
zaakte in het gehele land grote schade.
Bij Den Helder, Scharwoude en Mui-
derberg braken dijken door. I11 Amster
dam stroomden als gevolg van overvloe
dige regenval pakhuizen en kelders
onder. Door de opstuwing van het water
in de Zuiderzee zou er zelfs sprake ge
weest zijn van een overstroming van de
Dam en de Nieuwendijk. Tijdgenoten
vergeleken de storm van 4 en 5 novem
ber met de beruchte Allerheiligenvloed
van 1 november 1570.
De storm maakte zo'n indruk dat over
de gebeurtenissen in 1675 verschillende
publicaties verschenen, zoals het Kort
verhad van de ongemacken die het noorder-
landt over-gekomen zijn, door een tweede
Alderheyligen water-vlocdt, tusschen den 4.
en 5. november, 1675 door Dirck Gerritsz.
Noordlandt en Ellenden klacht van het
bedroefde Nederlandt. sedert het jacr 1672 tot
den Aller-heyligen Idoet van het jaer 1675
door de bekende kunstenaar Romeyn de
Hooghe.
Robertus Immens,
predikant te Sint Anna ter Muiden
Een klein jaar eerder, op 20 december
1674, werd in Sint Anna ter Muiden "in
den Heiligen Dienst met oplegginge der
handen door mr. Vicentius Oort-
man v.d.m. in Oostburgh' Robertus
Immens jr. bevestigd als dominee.'
Immens, geboren op 7 juli 1651 was ten
tijde van zijn intrede als predikant nog
geen 24 jaar oud. Hij kwam uit een be
kend domineesgeslacht. Zijn gelijknami
ge, in Gent geboren grootvader stierf 111
1645 na een leven op de kansel in het
nabij Hamburg gelegen Altena, in Duits
land. De vader van Robertus jr., even
eens Robertus (1623-1680) geheten,
werd in Hamburg geboren.
Vader Immens was in 1Ó4S tot dominee
in Schijndel beroepen vanwaar hij naar
Oirschot vertrok en daar preekte hij tot
zijn dood. De moeder van Robertus jr..
De kerk van Sint Anna ter Muiden, voor de
restauratie van 1902-1913. (Zeeuws Archief)
Maria van der Deliën, was een dochter
van dominee Nikolaas Anthony van der
Deliën die in 1630 beroepen was in Den
Bosch. Maria was een geleerde vrouw,
dichteres en zeer gelovig. Zij heeft ver
schillende liederen nagelaten die zijn
opgenomen in Geestelijke gesangen, opge-
maeckt door eenige godvruchtige sangers en
sangeressen van Adriaan van Loo.2
Behalve Robertus jr. kreeg dit echtpaar
nog elf kinderen. Twee dochters huw
den een predikant' en van de negen
zoons zouden er, inclusief Robertus, zes
theologie gaan studeren waarvan er vijf4
in hun vaders voetsporen traden. Hier
onder waren Samuël (?-i686), predikant
te Poortvliet (Tholen), en Daniël (1663-
1695) die als proponent in Asten en
Ommel (Brabant) werd benoemd.
Robertus' bekendste broer was Petrus
(1664-1720) die, na dominee te zijn
geweest in Oirschot, West-Souburg en
Zaltbonunel, vanaf 1698 in Middelburg
furore maakte. Petrus Immens genoot
vooral na zijn dood bekendheid vanwege
zijn postuum verschenen zeer populaire
De Godvruchtige Avondmaalganger. Alleen
al tussen 1752 en 1802 verschenen negen
herdrukken van De Godvruchtige Avond
maalganger.' De eerste uitgave werd in
1720 bezorgd door de Middelburgse
dominee en professor Jacobus Willem-
sen, collega en vriend van Petrus
Immens.
Nadat Robertus Immens ruim een jaar
in Sint Anna ter Muiden had gepreekt,
werd hij bij loting aangewezen om naar
Diksmuide (B) af te reizen om daar in de
maanden februari en maart 1676 "onder
het Regiment van de E. heer collonel
Mauregnault den Heilige dienst waar te
nemen"6 als legerpredikant. Dit was een
twijfelachtige eer die alle dominees van
de classis Walcheren ten deel kon vallen.
De hervormde gemeente van Sint Anna
ter Muiden protesteerde tegen de beslis
sing met als belangrijkste reden dat
dominee Immens niet aanwezig was
geweest op de classicale vergadering waar
geloot werd. Blijkbaar vertrouwden de
Sint Anna ter Muidenaars de loting niet.
Veel mocht het protest echter niet baten.
Half januari vertrok Immens naar Diks
muide, met medeneming van bijbels en
kerkelijke leerboeken ter waarde van
f 135,—. De boeken had hij in zijn ge
meente op eigen initiatief ingezameld."
In Diksmuide werd met behulp van de
in Retranchement woonachtige maar uit
Diksmuide afkomstige Mahieu de
Ramont de stichtelijke literatuur ver
spreid onder de Vlaamse gelovigen.
Op 15 april 1676 keerde Immens terug
naar Sint Anna ter Muiden. De dienst
werd ondertussen bij toerbeurt waarge
nomen door de predikanten van de
omliggende gemeenten.
In oktober 1677 overleed Robertus
Immens op 26-jarige leeftijd in Sint
Anna ter Muiden. Het Actaboek van de
kerkenraad van de hervormde gemeente
meldt dat op 24 oktober 1677 de bedie
ning van het Heilig Avondmaal "door
het afsterven van onsen getrouwe die-
naer Do. Robertus Immens" door domi
nee Loofvoet van Retranchement ge
beurde."
Een hagiografie van Immens
Van het leven van Robertus Immens is
een merkwaardig verslag bekend dat
vooral ingaat op de korte tijd, van
december 1764 tot oktober 1677, die hij
als geestelijk herder van de Sint Anna ter
Muidense gelovigen doorbracht. Dit ver-
