5
van de kerk, waarin de school was ge
vestigd, moest hiervoor worden vrijge
maakt of afgebroken en vervangen door
nieuwbouw in de lengterichting. Het
bezwaar was een slecht geproportioneerd
gebouw, waardoor de predikant in een
groot deel van de ruimte niet te verstaan
zou zijn;
2. vergroting door het schip aan
beide zijden te verbreden, waar
bij de bestaande buitenmuren
vervangen zouden moeten wor
den door pilaren. De school
kon blijven bestaan. In de grote
vierkante kerkruimte zou men
veel hinder van de pilaren
ondervinden en zou het veel te
donker zijn;
3. afbraak van de kerk en de school (met
behoud van de toren en de consistorie)
en complete nieuwbouw van een kerk
met de binnenwerkse afmetingen van 28
x 14 meter, geschikt voor 700 zitplaat
sen. Er moest een geheel nieuwe school
worden gebouwd, berekend op 240 kin
deren. Als tijdelijke voorziening gedu
rende de afbraak- en bouwperiode was
een houten hulpkerk nodig. De voor de
kerk begrote kosten beliepen de som van
f 22.000,—, voor de hulpkerk 2.000,-
en voor de nieuwe school f 5.000,—.
Totaal 29.000,—. En, zo schreef de
bouwkundig adviseur: "Mijne begroo
tingen zijn niet te zuinig gemaakt. De
zelve sluiten winst, risico, enz. in zich."
Een addertje onder het gras lijkt de
mededeling te zijn dat ter besparing van
kosten alleen onder de pilasters heiwerk
voorzien was.
Voor Jan Soutendam was het helemaal
duidelijk, daar liet hij geen twijfel over
bestaan. Hij besloot zijn rapport kort en
krachtig met de stelling: "Alleen plan 3
is aan te bevelen. "9
Een prijsvraag uitgeschreven
In hun vergadering van 12 februari 1859
besloten de kerkmeesters, "na deze plan
nen rijpelijk besproken en overwogen te
hebben", onder voorbehoud van de
door z.m. Koning Willem 111 te verlenen
goedkeuring, over te gaan tot het bou
wen van een nieuwe kerk. Echter,
"terug komende op hun vroeger geno
men besluit, op de weide gelegen aan
den Mooldijk, thans in pacht bij den
Heer E.P. Lenshoek." De oorzaak van
deze opmerkelijke koerswijziging was
gelegen in het feit dat men vond dat de
plaats aan de Molendijk meer in het
middelpunt van de gemeente gelegen
was dan de plaats van de oude kerk. Op
26 februari viel het definitieve besluit 0111
- met de geruststellende mededeling: "de
kerk kan zelf ruimschoots in de kosten
voorzien" een adres ter verkrijging van
goedkeuring bij de koning in te dienen.
Toen op 30 september de bouwplannen
Advertentie in de Haarlemsche Courant, don
derdag 6 oktober 1859. (GA Goes, archie^N.H.
gemeente Wolphaartsdijk, inv.nr. 251)
opnieuw werden besproken, bleek het
plan van bouwen aan de Molendijk
alweer verlaten te zijn. Er was nu sprake
van voorlopige overeenstemming met de
burgerlijke gemeente over overname
door het kerkbestuur van het schoolge
bouw (het koor van de kerk), de toren
en het kerkhof voor een totaalbedrag
van f 6.500,-.10 Nieuwbouw dus op de
oude vertrouwde plek. Tevens werd in
deze vergadering het plan goedgekeurd
om een prijsvraag uit te schrijven voor
een ontwerp van een nieuwe kerk, te
bouwen op de plaats van de bestaande
en met behoud van de toren. Voor het
beste plan werd een premie van f 250,-
in het vooruitzicht gesteld. De organisa
tie van de prijsvraag werd geheel in han
den gesteld van bouwkundig adviseur
Jan Soutendam.
De advertentie waarin deskundigen wer
den opgeroepen om vóór 15 december
een plan in te dienen, verscheen begin
oktober 1859 in het Algemeen Handels
bladde Opregte Haarlemsche Courant en
de Nederlandsche Stoompost. Inlichtingen
te verkrijgen bij "den Heer J. Souten
dam, Civiel-Ingenieur te Goes".
De inlichtingen voor de prijsvraag wer
den door de bouwkundig adviseur als
volgt opgesteld:
1. de kerk mag circa f 25.000,— kosten;
2. de kerk moet 750 zitplaatsen bevatten,
zoveel mogelijk beneden;
3. men is niet aan een bepaalde stijl,
vorm of inwendige verdeling gebonden,
terwijl de materiaalkeuze vrij is;
4. er moeten toegevoegd worden een
consistorie, een turfhok en twee ruime
regenbakken;
5. de inrichting moet nieuw worden,
alleen de hemel boven de ambachts-
herenbank blijft behouden;
6. 38 gereserveerde plaatsen; in de am-
bachtsherenbank voor de gemeenteraad
en verder voor kerkmeesters,
kerkenraad en notabelen. De
gereserveerde plaatsen, evenals
het orgel en de preekstoel
porseleinwit te schilderen, met
goud afgezet en de banken
met vaste groen lakense kus
sens. Beschildering van de
overige banken citroenhout-
of licht eikenhoutkleur.11
Er was een ruime keus, want er werden
vijftien plannen ingediend.
Keuze voor architect Hana
Op 30 december 1859 kwamen de kerk
meesters bijeen om over de ingediende
plannen te beslissen. De stukken wekken
niet de indruk dat de keuze moeilijk
was. In de vergadering van 25 november
was besloten om ter voorbereiding van
een juiste keuze een beoordelingscom
missie in te stellen. Deze commissie
bestond uit ingenieur J. Lebret, F.
Ferdinandusse Wzn. enj. Soutendam.12
Van de vijftien ingediende plannen wer
den er bij een eerste beschouwing door
de commissie acht ter zijde gelegd, van
de resterende zeven bleven er na een
meer kritische beoordeling nog maar
drie over. Van deze laatste drie was er
één die er duidelijk bovenuit stak. In het
verslag van de commissie lezen we: "No.
9 heeft volgens ons idee de meeste ver
dienste van allen. Het munt uit door for-
sche eenvoudigheid, door sterkte van
kap en muren, door eene ruime consis
torie, eene uitmuntende inwendige ver
deling enz. Het is derhalve het gevoelen
van den ingenieur Lebret en van de
ondergeteekenden dat het plan onder de
spreuk 2 Kron. 2:6 in alle deelen aan de
gegevens voldoet en het is daarom dat zij
U voorstellen hetzelve te bekroonen.
[w.g.J F. Ferdinandusse Wz„ J. Souten
dam. "'3
Nadat Soutendam en Ferdinandusse in
de vergadering de bevindingen van de
commissie hadden toegelicht, werd una
niem besloten het voorstel te volgen. Bij
de opening van het naambriefje bleek
het desbetreffende plan afkomstig te zijn
van de firma Hana en Smits, architecten
FEIISVEA^.
Kerkmeesters der Hervormde Gemeente te WOLFAARTS-
DIJK, voornemens zijnde, behoudens de nadere vereischte
goedkeuringeene geheel nieuwe KERK te bouwenmet
behoud van de bestaande Toren, noodigen deskundigen uit
tot liet indienen van plannen. Aan het best gekeurde plan
zal eene premie van f 250 worden toegekend. De inle
vering moet geschieden voor 15 December e. k. Nadere
inlichtingen zijn op franco aavragen te bekomen, bij den
Heer J. SOUTENDAM, Civiel-Ingenieur te Goes.
