Het deels vervangen van de gootconstructie.
Te zien is de overgang van nieuwe leien naar
lood, wat over de koperen goot wordt aan
gebracht.
Hoeksituatie ter plaatse van het koor met
overgang van leiendak naar goot. De leien
worden in verband met de kwetsbaarheid ter
plaatse van de hoeken afgerond.
nieuw hout. In het werk worden ter
plaatse de nieuwe houtverbindingen
gemaakt. Bij polymeerchemische restau
ratie blijft de bestaande houtconstructie
gehandhaafd. Om de houtconstructie
heen wordt een mal gemaakt en/of
de kieren en gaten van de constructie
worden aan de buitenzijde afgedicht.
Vervolgens wordt een soort van trechter
constructie gemaakt en de bestaande
houtconstructie wordt met een chemisch
middel aangegoten. Nadat dit is uitge
hard wordt de mal verwijderd en heeft
de houtconstructie weer zijn oude con
structieve sterkte.
Inboeten metselwerk
Het metselwerk van de toren is in zeer
slechte staat. Ook ten tijde van de res
tauratie in 1921 was dit het geval. Op 24
maart 1921 werden er 46.000 stenen aan
gevoerd vanuit steenfabriek Ouderzorg
te Leiderdorp. Voor de huidige restau
ratie zijn circa 42.000 stenen nodig. De
schade aan het metselwerk is voorname
lijk ontstaan door de vorige restauratie.
Het inboeten in 1921 en vervolgens het
voegen is gebeurd met specie die zeer
hard is geworden door het cement-
gehalte. Dit heeft tot gevolg gehad dat
de vochthuishouding in het metselwerk
ernstig is verstoord. Door de huidige
inzichten weten wij inmiddels dat de
voegen altijd zachter moeten zijn dan de
stenen. Hiermee wordt bewerkstelligd
dat, indien nat metselwerk gaat drogen
het vocht, zakkend naar beneden, via de
voegen naar buiten wordt getranspor
teerd. Het principe van het volgen van
de weg van de minste weerstand. Indien
de voegen spijkerhard zijn kan het vocht
moeilijk of nauwelijks zakken. Het vocht
blijft dan hangen op de voegen in de
stenen. Het vocht kan alleen door de
stenen naar buiten worden getranspor
teerd. Door dit droogproces wordt de
steen als het ware opgegeten. De voegen
blijven heel en de stenen vreten weg.
Vorstinvloeden versterken dit proces.
Om dit op te lossen is besloten 0111 al het
voegwerk van de toren te verwijderen.
Omdat de voegen zo hard zijn is dit een
enorme klus. Om te voorkomen dat bij
het uithakken van de voegen de nog
goede stenen te veel beschadigen, worden
in de voegen eerst sneden geslepen.
Daarna volgt het uithakken van de
voegen.
Het bakken van de stenen
Voor de toren zijn circa 42.000 stenen
nodig en 1.500 vormstenen. De stenen
hebben als afmeting een lengte van
240/250 mm, een kopbreedte van 120
mm en een dikte van 60 mm. Om stenen
te krijgen die de juiste afmetingen heb
ben, een zelfde kleurenpalet en de juiste
bouwfysische eigenschappen, zoals hard
heid, wateropname, droogtijd enzovoort,
moeten deze stenen speciaal voor dit
werk worden gebakken. Aannemer
Leenhouts heeft gekozen voor een steen
fabriek van Wienerberger in Bemmel.
Voeg nog geheel aanwezig en steen ter
plaatse van de voeg is weggeteerd.
Weggeteerde stenen en harde voegen die
voorzien zijn van sneden.
Het onderstutten van uitgehakt metselwerk.
IfjSjBI
