15
In vroegere tijden bij de veldovens ont
stonden allerlei soorten stenen, van hard
tot zacht en van rood- tot geelkleurig.
üe harde stenen werden gebruikt voor
de buitenschil van het metselwerk, de
zachtere voor het binnenwerk. Met de
tegenwoordige moderne technieken is
het moeilijk om in één bakgang het bak-
proces uit de vroegere veldovens na te
bootsen. Het komt neer op veel kennis,
kunde en expertise om tijdens het bak-
proces allerlei ingrepen te doen, waar
mee het bakproces wordt beïnvloed.
Eerst wordt een analyse gemaakt van de
bouwfysische eigenschappen van de
bestaande stenen. Verder wordt gekeken
naar het kleurenpalet, bij de toren van
Nisse lopend van geelbrons naar rood.
De rode stenen voeren de boventoon,
ongeveer een kwart van de stenen is
geel- tot bronskleurig. De gele kleur
ontstaat door een hoog kalkgehalte in de
klei. Een in rode kleur bakkende steen
ontstaat door klei met een hoog gehalte
aan ijzeroxide en een hoog leemgehalte,
bijvoorbeeld Maasklei. Bij het vormen
van de stenen is de plasticiteit van de klei
van belang. De mallen worden eerst
bevochtigd en vervolgens bezand, zodat
gevormde stenen goed uit de mallen
komen. Bij te slappe klei wordt deze
door de bezanding heen gedrukt, bij te
stugge klei worden de hoeken van de
mallen niet goed gevuld. De vormstenen
zijn allemaal handgemaakt. Vanwege de
specifieke vormgeving zijn deze stenen
extra kwetsbaar, vanwege scheurvorming
bij het drogen en later bij het bakken.
De scheurvorming bij het drogen wordt
zoveel mogelijk voorkomen door alle
stenen in te pakken in een plasticfolie.
Na het vormen worden de stenen onge
veer twee weken gedroogd. Daarna gaan
ze ongeveer drie weken in de oven. Dit
begint met een opwarmzone (voorvuur),
waarbij de stenen worden opgewarmd
vanaf 100 tot 600/700 graden Celsius in
twee tot drie dagen. Vervolgens gaan de
stenen vier dagen in het hoofdvuur.
Hierbij worden de stenen verwarmd van
700 tot 1060/1070 graden. Daarna gaan
de stenen twee weken in de koelzone
om af te koelen tot 100 graden. In het
Vormstenen op het planbord in de steenfabriek van Wienerberger in Bemmel.
f
H SS itJv, Lj
I 3 s r f
Het drogen van de stenen, nadat ze zijn
gevormd, voordat ze de oven in gaan.
De gedroogde vormstenen, voordat ze de
oven in gaan.
Het handmatig maken van de vormstenen.
De vormstenen ingepakt in plasticfolie om
krimpscheuren te voorkomen.
