16
De ovenkamer. Voor de stenen van de toren van Nisse waren ruim drie
ovenkamers nodig om alle stenen gelijktijdig te bakken.
Boven de ovenkamers staan de kruiwagens met kolen klaar. Op de ach
tergrond een pijp met trechter, om kolen via de putdeksels in de oven
te strooien. Ook zijn de gaslansen zichtbaar om de oven te verwarmen.
Noten
1. Acte van Staatsregeling 1798, artikel 6 der
additionele artikelen.
2. Monumentenregister van de Rijksdienst voor
het Cultureel Erfgoed, monumentnummer
10008 betreft de kerk en 10009 de toren.
3. Ten behoeve van de helderheid van de tekst
wordt er consequent gesproken over de huidige
naamvoering van de rijksdienst sinds 2009,
namelijk Rijksdienst voor het Cultureel Erf
goed. Voorheen was de officiële naam enkele
jaren Rijksdienst voor Archeologie, Cultuur
landschap en Monumenten. Daarvoor werd
jarenlang de naam Rijksdienst voor de
Monumentenzorg gehanteerd.
4. Ten behoeve van de helderheid van de tekst
wordt er consequent gesproken over het college
van kerkrentmeesters als vertegenwoordigers
van de kerk. Dit was bij de aanvang van het
subsidietraject de kerkvoogdij van de Samen op
Weg-gemeente Nisse.
5. J. de Ruiter, Nisse dorp aan de Zwake, pag.
46.
6. Bij diverse bezoeken aan de steenfabriek
van Wienerberger in Bemmel heelt de heer
A. Bleumer in de fabriek het proces van klei tot
baksteen, inzake de bakstenen voor toren Nisse,
in de praktijk laten zien en toegelicht.
Foto's bij dit artikel van E.M. van der Gouwe,
tenzij anders vernield.
Stenen met aangebakken zout. Zodra het zout is verwijderd wordt de groen verglaasde steen
zichtbaar.
Kijkje in de oven met de stenentas, waarin net
kolen zijn gegooid.
bakproces zijn er twee belangrijke
momenten. In de opwarm- en de koel-
zone bij de temperatuur van precies 573
graden. Bij deze temperatuur ontstaat de
zogenaamde kwartssprong. De kwarts
molecule, zand wat in de klei zit, onder
gaat bij het opwarmen een kleine ver
groting op deze temperatuur en bij het
afkoelen een kleine krimp. Indien het
opwarmen of het afkoelen te snel gaat
ontstaan er barsten in de stenen, waar
door deze onbruikbaar worden. Om
ervoor te zorgen dat deze uitzetting en
krimp geleidelijk gaat wordt de oven 24
uur op de temperatuur van 573 graden
gehouden bij beide zones. Ten behoeve
van het kleurenpalet worden er kolen in
de oven gegooid op de stenentas. Dooi
de verbranding ontstaan vervuilde rook
gassen, die voor een gemêleerde kleur en
sintering van de stenen zorgen. Ook wordt
er zout in de oven gegooid 0111 de groene
verglaasde stenen en koppen te krijgen/'
