9
De door oorlogshandelingen zwaar beschadigde toren te Schore. (Foto mei 1940)
schap, klok en uurwerk, op 10.000,—
werden geraamd. In de besluitvorming
over het lot van de toren is hieraan, zon
der enige aandacht voor de historische
waarde, geheel voorbijgegaan.3 In de
vergadering van de gemeenteraad van
12 augustus 1940 werd de verleende toe
stemming tot afbraak ter sprake gebracht.
Het raadslid Bierens verklaarde tijdens
deze vergadering tegen de afbraak te
zijn. De afbraakwerkzaamheden waren
toen echter reeds begonnen. Wat er
verder ter eventuele vervanging van de
afgebroken toren zou moeten gebeuren
bleef in dit stadium geheel in het onge
wisse. Alles wees erop dat het gemeente
bestuur zo snel mogelijk van de bescha
digde toren af wilde.4
In afwachting van restauratie bleet het
beschadigde kerkgebouw aanvankelijk
voor de eredienst in gebruik. Inspectie
door deskundigen op 1 oktober 1941
toonde echter aan dat het niet meer ver
antwoord was 0111 het kerkgebouw nog
te gebruiken en dat het in een dusdanige
toestand verkeerde dat van herstel moei
lijk meer sprake kon zijn. Het advies
luidde het gebouw geheel te slopen en
een nieuwe kerk te bouwen. In het op
2 oktober 1941 opgestelde rapport lezen
we: 'Zeer vermoedelijk is het wegbreken
van den ouden, bouwvalligen toren,
waartegen het kerkgebouw met een zij
gevel was aangebouwd, mede een der
oorzaken van verdere ontzetting der
kerk.' Een maand tevoren waren de kerk
voogden en notabelen reeds van de toe
stand op de hoogte gesteld.5
Onmiddellijk werd door architect
Roodenburgh te Amsterdam, supervisor
bij de herbouw van de dorpskern
Schore, een plan opgesteld voor nieuw
bouw van een kerk en een toren. Alles
in één plan met als opdrachtgever de
kerkelijke gemeente. Het lijkt erop dat
dit plan, geheel passend in de nieuwe
dorpskern, reeds in voorbereiding was.
De bouwkosten werden begroot op
50.000,— waarvan voor rekening van
het Rijk f 40.000,— en voor de Synode
van de Nederlandse Hervormde Kerk
De toren te Schore.
f 3.000,—. De resterende f 7.000,—
kwam voor rekening van de kerkelijke
gemeente Schore-Vlake. Dit plan was in
financieel opzicht aantrekkelijk omdat bij
restauratie door het Rijk in veel mindere
mate in de kosten zou worden bijge
dragen.
In de notulen van de vergadering van
kerkvoogden en notabelen van 12
november 1941, waarin het bouwplan
werd besproken, lezen we: 'Bij een
bespreking tusschen den voorz. en den
heer Arendsen (adviseur van het bouw
bureau te Yerseke) betreffende onder
houd der toren, werd bij de Burge
meester (van de gemeente Kapelle, waar
in de gemeente Schore per 1 januari
1941 was opgegaan) aangedrongen 0111
dit onderhoud bij de Gemeente onder
te brengen, welke daar bevestigend op
antwoordde.'6
Alles wijst erop dat op basis van uit
sluitend mondelinge afspraken de nieuwe
toren als onderdeel van het bouwplan
eigendom van de kerkelijke gemeente
zou zijn. De klok en het uurwerk 111
de toren werden in opdracht van de
gemeente Kapelle aangebracht en zijn
eigendom van de gemeente. Bij brief van
16 februari 1942 werd door de Algemeen
gemachtigde voor de wederopbouw aan
de kerkvoogdij meegedeeld dat het plan
van architect Roodenburgh was goed
gekeurd en dat met de bouw een aan
vang kon worden gemaakt.7
In 1967 was herstel van de torenspits
noodzakelijk. De kerkvoogdij wendde
zich met het verzoek 0111 een financiële
tegemoetkoming tot de gemeente
Kapelle. Er werd afwijzend op het ver
zoek beslist omdat de toren niet kon
worden beschouwd als een monument,
waardoor de financiële faciliteiten die
golden voor monumenten geen toe
passing konden vinden. Aan de in 1941
door de burgemeester gedane monde
linge toezegging betreffende onder
houdskosten aan de toren werd niet
gerefereerd.8
Noten
1. G. Sophia van Holthe tot Echten, Het
Nederlands-hervormde kerkje van vooroorlogs
Schore op Zuid-Beveland. Bulletin SOZK nr.
48, 2002.
2. GAK, archief gemeente Schore, inv. nr. 3.
3. GAK, archief gemeente Schore, inv. nr. 77.
4. Als noot 2.
5. GAK, archief gemeente Kapelle, periode
1930-1969, voorl. inv. nr. 126-127.
6. GAK, archief Hervormde Gemeente Schore,
notulen kerkvoogden en notabelen.
