10
Kleine klok
De kleine klok, en tevens de oudste van
de twee, is gegoten door J. Burgerhuys
in 1674. De klok heeft een gewicht van
368 kg, een hoogte van 0,65 nieter en
een diameter van 0,82 nieter. Ook deze
klok is van een opschrift voorzien:
JOHANNES BURGERHUYS ME
FECT ANNO DOMMIN1 1674 SOLI
DEO GLORIA. Ook deze klok is voor
zien van een versiering, zowel boven als
onder het opschrift, door middel van
rolbanden. De klok is verder voorzien
van de alhantiewapens van de families
Watervliet-Van der Nisse en Borssele
Van der Hooge.5 Deze klok is niet meer
origineel. In het verleden is de bestaande
originele aangegoten kroon van de klok
verwijderd en vervangen door een losse
gegoten kroon.6 Deze losse kroon is met
zware doorgaande bouten op de luidklok
bevestigd en met ophangbouten aan de
houten luidas gemonteerd. Het histo
rische klepeloog van deze klok is niet
meer aanwezig. Voor de ophanging van
de klepel zijn er in de kop van de klok
gaten geboord voor een nieuwe klepel
ophangbeugel. Deze ophanging is sterk
detonerend en constructief onjuist uitge
voerd. Bij de restauratie is de klepel
ophanging aangepast. De nieuwe klepel-
ophangplaat is bevestigd aan de bestaan
de bouten van de losse kroon. Om de
kroon aan te passen is deze gedemon
teerd en samen met de klepel afgevoerd
naar Koninklijke Eijsbouts Klokken
gieterij en Fabriek van Torenuurwerken
B.V. in Asten.
Klepels
De bestaande klepel van de grote klok
vertoont veel slijtage op de klepel
ophangbeugel en het klepel ophangoog,
waardoor deze tijdens het luiden door de
klok slingert. Verder is het slaglichaam,
het gedeelte van de klepel wat tegen de
klok slaat, ver ingeslagen. De steel van
de klepel is zwaar verroest. De bestaande
klepel van de kleine klok vertoont
dezelfde gebreken. Geschat wordt dat de
klepels circa veertig jaar oud zijn. Voorts
is de vormgeving en uitvoering, een
zogenaamd schuitjes model, niet passend
bij deze historische klokken. Gelet hier
op is besloten om beide klokken uit te
voeren met nieuwe smeedijzeren klepels.
Luidas en luidmotor
Beide klokken hangen aan een kruk-
luidas met stalen krukwangen en een
houten luidbalk en zijn gemonteerd op
een historische houten klokkenstoel.
De kleine klok hangt scheef aan de
krukluidas. Tijdens de restauratie zijn
beide luidassen gedemonteerd en gere
viseerd. De krukwangen zijn volgens
de bestaande modellen nagemaakt. Alle
lagers van de luidinstallatie zijn preven
tief vervangen van beide klokken. Beide
luidbalken zijn hergebruikt. De grote
klok is voorzien van een luidmotor uit
1976. Gezien de leeftijd wordt deze
vervangen door een nieuwe luidmotor.
De kleine klok heeft nog geen luid
motor. Gelet op de wens om deze klok
luidvaardig te maken is ook deze nu
voorzien van een luidmotor.
Kleine klok met opschrift. Tevens zichtbaar de
houten luidas, de vernieuwde krukwangen en
de eveneens nieuwe klepel.
Uurwerk
De toren is aan twee zijden voorzien van
een uurwerk, namelijk de noord- en
zuidgevel. Dat op de westgevel van de
toren geen uurwerk is aangebracht heeft
te maken met de stedenbouwkundige
compacte plattegrond van Nisse. De
woonbebouwing voor de toren staat er
zo dicht op dat de tijd niet afleesbaar zou
zijn. Het uurwerk bestaat uit cijferrm-
gen, met een doorsnede van 1,80 meter,
voorzien van Romeinse cijfertekens. Het
uurwerk dateert van 1976. Het schilder
en verguldwerk is door weersinvloeden
schraal en vaal geworden. De cijferrin-
gen zijn tijdens
de restauratie gedemonteerd en bij
Koninklijke Eijsbouts gereviseerd. De
revisie bestaat uit parelstralen om alles
blank en schoon te krijgen. Vervolgens
worden de ringen gelakt in een zwarte
Historisch smeedijzeren torenuurwerk.
kleur en de cijfertekens bladgoud ver
guld. De wijzers hebben een zelfde
uitvoering ondergaan. De bestaande
verlichtingselementen zijn vervangen
door ledverlichting. De voordelen van
de ledverlichting betreffen de energie
besparing en de hogere maximale brand-
uren, waardoor de levensduur langer zal
zijn ten opzichte van de gloeilampen.
Nadeel van deze uitvoering is het wat
fellere en harder licht.
Torenhaan
Bij het verwijderen van de haan tijdens
het demonteren van het kruis blijkt dat
de haan in een slechte conditie verkeert.
Bij nadere inspectie van de haan is ver
der te zien dat deze in het verleden is
aangepast. Het lijf van de haan is ver
lengd en ook de staart is vergroot.
Hierdoor heeft de vorm van de haan een
vreemde verhouding gekregen. De uit
gebrachte offertes geven aan dat het
restaureren van de haan bijna even veel
kost dan een nieuwe haan laten maken.
Ondanks dat bij restauratie behoud gaat
voor vernieuwen is in dit geval toch
besloten om een nieuwe haan te laten
maken. Zie hiertoe verder het artikel
Bouwkundige onderwerpen in dit bulle
tin van de heer F.G.C. Rothuizen over
'De torenhaan'.
De oude en de nieuwe haan.
