5
constructeur acht het van belang dat de
ankers weer de oorspronkelijke sterkte
terug krijgen. Daar de toren dateert uit
de veertiende eeuw wordt ervan uit
gegaan dat ook de kettingankers op dat
moment zijn aangebracht. In die tijd
werd er veelal gebruik gemaakt van
smeedijzer met een hoger koolstofgehalte
dan thans gebruikelijk is. Al snel rijst de
vraag hoe de hechting van de bestaande
ankers zal zijn met nieuw toe te voegen
staal. Besloten wordt om dit proefonder
vindelijk op de kettingankers uit te
testen. Door smid Groosman van Sier-
smederij Groosman uit IJzendijke wordt
door middel van een proef de kwaliteit
van het staal van de kettingankers beoor
deeld en bepaald. De kwaliteit is, zeker
voor die tijd, goed te noemen.
Vervolgens wordt er een proef uitge
voerd door gelijkwaardig staal op het
bestaande staal te lassen middels een
proeflas. Ook deze proef slaagt. De las
blijkt van voldoende sterkte en blijft lang
genoeg warm om krimpscheuren tot een
minimum te beperken. Het is van belang
dat de ankers dezelfde constructieve
eigenschappen blijven behouden en ter
plaatse van de lassen niet verzwakken.
De restauratie van de kettingankers
in de praktijk
Nu de technische toestand van de ket
tingankers in beeld is gebracht en door
proeven is aangetoond op welke manier
deze te restaureren zijn volgt de fase van
de uitvoering. Ook dit is vastgelegd in
het plan van aanpak. Daar waar de ankers
geen roest bevatten worden geen maat-
Kettinganker ter plaatse van de galmgaten,
voorzien van zinkprimer en vetdoek.
regelen genomen. De delen die roest
bevatten worden roestvrij gemaakt.
Op plaatsen waar de ankers hun dikte
hebben verloren worden ze verzwaard
met schellen van buisstaal en zowel van
onder als van boven vol afgelast om con-
densvorming te voorkomen. Er is voor
de toepassing van buisstaal gekozen,
omdat deze het oorspronkelijke uiterlijk
en hiermee de diameter van de ankers
zoveel mogelijk benaderen en in con
structief opzicht de minste risico's met
zich meebrengt. Bovendien behouden de
ankers daarmee de originele esthetische
uitstraling op het gedeelte waar deze in
het zicht zitten ter plaatse van de galm
gaten. Om de conservering van de
ankers voor lange tijd te waarborgen
worden deze, na het ontroesten en even
tueel verzwaren, behandeld met zink
primer en daarna gewikkeld in vetdoek.
Per locatie is de behandeling van de
ankers gedocumenteerd en vastgelegd in
een rapportage. Het rapport zal worden
gearchiveerd als bron voor een volgende
restauratie.
Kettinganker wordt voorzien van een schel
van buisstaal ter plaatse van overgang metsel
werk naar galmgat.
Geen nazorg kettingankers
Nu de kettingankers en het metselwerk
van de toren gerestaureerd zijn is de
verwachting dat hiermee de problema
tiek is opgelost. Toch doet zich de vraag
voor, gelet op de constructieve veilig
heid van de toren en het kostenaspect,
of de ankers geen nazorg behoeven. Een
denkrichting hierin is bijvoorbeeld het
kathodisch beschermen. Kathodische
bescherming is een methode van roest-
bestrijding door de spanning in het staal
(ankers) te verlagen door stroom, waar
door de roestvorming tot stilstand komt
en praktisch te verwaarlozen is. Dit is
een vrij kostbare oplossing. Een vraag
die opkomt is natuurlijk hoe het moge
lijk is dat de ankers al eeuwen hebben
gefunctioneerd zonder enige bescher
ming en hoe de problematiek dan nu
kan zijn ontstaan. Het antwoord is ge
legen in de restauratie van de toren in
I92r. Bij de toenmalige restauratie is er
bij het inboeten van het metselwerk
gebruik gemaakt van specie met een veel
te hoog cementgehalte, waardoor de
vochthuishouding in het metselwerk
ernstig is verstoord. Juist op de plaatsen
waar zich nu de problemen voordoen
met de kettingankers is te zien aan de
kleur en hardheid van de metselspecie
dat deze stukken metselwerk in 1921 zijn
aangebracht. Doordat al dit metselwerk
is vervangen met metsel- en voegspecie
die is afgestemd op de hardheid van de
stenen is de vochthuishouding van de
toren in oude eer hersteld. De verwach
ting is dat daarmee ook op lange termijn
de conservering van de kettingankers is
gewaarborgd.
Restauratie spits
De achtkantige torenspits is vanaf de
omloop gemeten inclusief kruis circa
vijftien meter hoog. Naast de leien dak
bedekking concentreert de restauratie
zich voornamelijk op de meest kwets
bare gedeelten van de spits, met name de
top, de hoeklijnen van de spits en de
dakvoet. De aanpak van de spits vraagt
de nodige afstemming van de werkzaam
heden. Om diverse praktische redenen
wordt besloten de spits in twee fasen te
restaureren. De eerste fase bestaat uit de
aanpak van de spits vanaf twee meter
boven de omloop tot aan de top en
tweede fase logischerwijs het gedeelte
vanaf de omloop tot een hoogte van
circa twee meter.
Kruis
Nadat de spits in de steigers is geplaatst
wordt met een kraan het kruis naar
beneden getakeld. Het kruis is zo groot
en zwaar dat het niet handmatig naar
beneden kan worden gebracht. Het
stalenkruis heeft een totale hoogte van
Kruis in de werkplaats van de smid in
IJzendijke.
