Over geloof in nieuw gebruik (deel 2) Johan de Koning
Ui '.flflEa
14
Theater
Theater werkt ook in Middelburg in een
kerkzaak Productiehuis Zeelandia benut
de voormalige kerk van het Leger des
Heils aan de Hoogstraat voor hun repeti
ties en organisatiemedewerkers. Er wordt
gespeeld door acteurs, maar men houdt
er tevens kantoor en er is gelegenheid
tot logies voor bezoekende toneelspelers.
Omdat de kerk geen toren kent en is
ingebouwd tussen gewone woningen en
voormalige pakhuizen, valt het nauwe
lijks op dat hier een kerk is omgebouwd
tot theater. Soms lijkt dat in een stad wat
makkelijker geaccepteerd te worden.
Totdat het blijkt te gaan om beeldbepa
lende monumenten. Denk eens aan de
hoofdstedelijke Oostkerk.
Spiegelpanorama
Het plan van de Protestantse Gemeente
Middelburg om die imposante koepel
kerk af te stoten, leverde stevige kran
tenkoppen op en dito discussies op straat.
Uiteraard is er geen sprake van dat die
kerk tegen de vlakte gaat. Maar leegstand
doordat er niet langer gekerkt wordt is
net zo min een acceptabele optie in de
ogen van vele stadsbewoners. Wat
gebeurt er dan mee en wie beheert het
dan? Vereniging Hendrik de Keijser was
weliswaar geïnteresseerd, maar haakte af.
Nu de burgerlijke gemeente bereid lijkt
het bezit en daarmee het onderhoud
over te nemen schijnt men gerustgesteld.
Veel manieren om de kerk anders te
gebruiken, zonder de fraaie en unieke
binnenruimte om zeep te helpen zijn er
niet. Van af en toe een concert of een
huwelijksdienst zal de exploitatie niet
rondkomen. Middelburg zit niet bij de
pakken neer en is op onderzoek uitge
gaan. Daarin financieel gesteund door de
Europese Unie. Een van de mogelijkhe
den is de realisatie van een spiegelpano
rama, ontworpen door beeldend kunste
naar William Verstraeten. Naar analogie
met zijn bekroonde werk voor Ground
Zero in New York, heeft hij voor de
Oostkerk een gelijksoortig voorstel
gemaakt. Op de grond ligt een enorme
spiegel die vrijwel het gehele vloerop
pervlak beslaat. Je kunt er overheen
lopen. Wie dat doet waant zich ineens
onderdeel van de 3d reflectie van de
majestueuze koepel. Een enorme beleve
nis dus, die juist door het spiegeleffect
onvermoede kwaliteiten van de werke
lijkheid toont. Of deze attractie het
nieuwe panorama Mesdag van
Middelburg wordt, zullen we moeten
afwachten. Laten we in ieder geval
hopen dat het iets moois gaat opleveren.
De stad is het aan zijn stand verplicht
zulk een prachtig monument werkend te
houden. En de stadsbewoners en bezoe
kers verdienen het om een van hun
mooiste religieuze erfstukken te kunnen
binnengaan.
Muziekpodium, antiekzaak
Muziek en theater valt er ook volop te
beleven in de Grote Kerk van Veere,
nadat deze in 2004 is aangepast aan de
noden van Muziekpodium Zeeland. Dit
imponerende gebouw midden in het pit
toreske stadje Veere mag wel het proto
type van een gebouw in transitie
genoemd worden. Nergens heeft een
kerk noodgedwongen zoveel verschillen
de functies gekend. Van opslagloods tot
militair hospitaal, van paardenstal tot
bedelaarsgesticht. En nu dan tot muziek-
gebouw en expositieruimte. Van al die
gebruiksvormen is nog wel wat terug te
vinden in het karkas dat de tijden over
leefde en zelfs als eerste gebouw in
Nederland tot nationaal monument werd
verheven door Victor de Stuers in 1890.
Marx en Steketee, de architecten die de
laatste verbouwing voor hun rekening
namen, hebben die overgebleven restan
ten als uitgangspunt genomen voor de
inbouw van facilitaire voorzieningen
voor muziekuitvoeringen. Heel subtiel
zijn in de trancepten kleedkamers en
oefenruimtes ingebracht, kantoren en
technische ruimtes. Alles om de muziek
optimaal tot zijn recht te laten komen.
WÊÊM
Trio opname van de Oostkerk in Middelburg met het igirama, zoals beeldend kunstenaar William Verstraeten zijn spiegelpanorama noemt. Bij
opname twee en drie is de koepel met de onderliggende spiegelvloer, waar de mensen overheen lopen, te zien. (Deze en andere foto's: Johan de
Koning).
