liVrai
r.f M 'A
15
Uitgaande van de balkverdeling die de
Napoleontische bouwmeesters ontwier
pen voor de verdiepingen in de kerk die
nodig waren voor het hospitaal, vinden
vandaag de dag die balken duidelijk
zichtbaar opnieuw hun plek om de
zwarte units te schragen van de nieuwe
voorzieningen. Ineens zie je de construc
tie weer. Beter nog, de structuur van
zo'n van oorsprong gotisch gebouw is
het meest importante aspect, dat door de
afbraak en ruïneuze toestand van het
steenwerk onopgemerkt bleef, maar nu
door de nieuwe ingrepen plotseling weer
oplicht. Ritme, orde en ruimte verster
ken elkaar weer. Dat is een resultaat van
grote klasse. Jammer dat de permanente
tribune in het middenschip zoveel visue
le ruimte inneemt. Zeker jammer dat de
voorgestelde spectaculaire entree maar
halfis uitgevoerd. Weliswaar is de toe
gang enorm verbeterd, maar tot een aan
sprekend onderdeel van de nieuwe
architectuur heeft dat niet geleid.
Bezuinigingsdrift is daar waarschijnlijk
debet aan. Toen ook al. Verderop in
Veere, aan de kaai treft het wisselend lot
ook de gereformeerde kerk uit 1909. Al
jaren is daarin een antiekzaak gevestigd,
die goede zaken doet bij toeristen.
Restaurant/brasserie
Naast cultuur en kunst is ook eten een
bijzonder goed passende functie voor
een voormalig kerkgebouw. Heel suc
cesvol is de brasserie De kleine toren in
de gereformeerde kerk van Baarland.
Opnieuw is het interieur van de kerk
intact gebleven. Dat wil zeggen zonder
het meubilair, want in plaats van de
kerkbanken staan er nu losse tafels en
stoelen in de kerkzaal opgesteld. Tegen
de wand waar voorheen de kansel stond
is nu een hemels schilderij van Sebastiaan
Spit te bewonderen. Vanaf de orgelgale
rij, tegenwoordig zonder orgel, heb je
een fraai zicht op die grote open ruimte.
Die is breed en daar had architect J.
Sterk in 1912 kennelijk ook een beetje
probleem mee. Van binnenuit is goed te
zien dat hij bij de overgang van wand
naar dak eerst een brede platte strook
introduceerde en daarna pas het gebogen
plafond liet starten. Dan nog is dat pla
fondgewelf merkwaardig plat geworden.
Opvallende, zelfs fantasierijke spanten,
die alleen maar in deze periode bedacht
hadden kunnen worden, geven ritme aan
dat merkwaardige gedrukte gewelf.
Meteen in het oog springen de bakste
nen raamtraceringen en 'kozijnen'. Dat
zie je wel vaker in die tijd, maar het
blijft een curieus relict uit vroeger eeu
wen, dat kennelijk om modieuze rede
nen herhaald is. Van buiten is de kerk in
feite een brok baksteen. Er is weinig
moeite gedaan het forse volume van de
kerk visueel wat minder volumineus te
laten overkomen. Slechts de toren wordt
in de gevel lichtjes uitgesproken, maar
vergeleken met de kolossale massa aan
bakstenen is de gedrongen spits helaas
niet in staat voldoende compositorisch
tegenwicht te bieden.
Veel luchtiger oogt de kerk in Zuid-
zande, die de afgelopen jaren eveneens
dienst doet als restaurant. De bijna ovale
plattegrond komt heel weinig voor.
Ogenschijnlijk dunne muren rijzen hoog
op, gesteund door minimale penanten
die de goot lijken te dragen. Ruwe,
vierkante raamopeningen met vrolijke
vormen en gekleurd glas erin laten een
niet overdadig maar toch weelderig licht
in de kerkzaal vallen. Die is dwars inge
richt, dus niet zoals je wellicht zou ver
wachten, in de lengterichting van het
ovaal, maar in de breedte. Op de kop is
wel de toegang gepositioneerd. Dat ver
groot bij binnenkomst de verrassing.
Voorheen was het hele interieur volge
pakt met de banken, in het midden de
avondmaalstafel en daarachter de kansel.
hiïii
Voormalige kerk van Zuidzande, ontworpen in 1952 door architect Johan Groenewegen, die is herbestemd tot restaurant.
