Laatgotisch torenuurwerk Nisse
18
De toren van de Grote of Mariakerk van
Nisse is al van verre te zien als je door
het prachtige dijkenlandschap van Zuid-
Beveland rijdt. Naderbij gekomen zie je
dat het dorp klein is maar het heeft een
verassend grote dorpsring. Het valt op
dat de toren maar twee wijzerplaten
heeft. Op het bordje bij de hoofdingang
valt te lezen dat de gemeente Borsele de
toren in 2010 heeft laten restaureren.
Dat is ook duidelijk zichtbaar. Mijn
afspraak was niet bij de hoofdingang
maar bij de zijingang, halverwege het
schip. Via de keuken kom je in de kerk,
die eveneens gerestaureerd is, althans het
koorgedeelte. Lopend, richting de toren
door het schip, zie je indrukwekkende
muurschilderingen uit de 15de eeuw.
Rechtsachter, onder het orgel is de toe
gang tot de toren. Een smalle diep inge
sleten natuurstenen trap leidt naar boven
in de octogonaal (achthoekig) gebouwde
noordwest beer. Enigszins luguber is de
gevangenis die je na enkele treden
tegenkomt. Verder omhoog, op de eer
ste verdieping, staat achter een gesloten
deur een soort kleine bouwkeet die bij
nadere inspectie een met een dikke laag
stofbedekt uurwerk herbergt. Het is een
beetje een treurig gezicht om zo'n mooi
en vroeg stuk smeedwerk vergeten, ver
roest en onder het stof te zien staan. Een
uurwerk dat honderden jaren het leven
van zijn omwonenden met regelmaat
bepaalde. Niet dat de
wijzers op de toren nu
geen tijd meer aangeven
of de uren niet meer
slaat, maar bij verder
omhoogklimmen via de
steeds smaller wordende
trap tot aan de luidklok-
ken, wordt duidelijk dat
nu een elektrisch uur
werk de taak van het
luiden van de luidklok-
ken en laten draaien van
de wijzers heeft overge
nomen.
Smeedijzeren
uurwerk
De met bakstenen
gemetselde toren dateert
uit het midden van de
14de eeuw. Het uur
werk is echter van later
datum, eind 16de begin
17de eeuw. Hoewel er
geen aanwijzingen zijn
gevonden die een eerder
uurwerk aantonen is de
mogelijkheid van een
vroeger uurwerk niet
uit te sluiten. Het
onderhavige, door ste
nen gewichten aange
dreven (afb. 2),
B.J. van der Werff
Kerktoren Nisse, met op de eerste verdieping het laatgotisch
torenuurwerk, 2013 (Foto: LM. van der Gouwe).
Afbeelding 1. Zicht op het laatgotisch smeedijzeren torenuurwerk in Nisse, met Afbeelding 2. De stenen gewichten, opgeslagen in een hoek van
de draden waar de stenen gewichten aan hingen, 2011 (Foto: L.M. van der de verdiepingsvloer, die dienden om het uurwerk aan te drijven.
Gouwe). 2014 (Deze en andere foto's: B.J. van der Werff).
