9
derlijke' aanblik van haar gezichtje en
het kleine formaat van de zerk zijn wel
iswaar suggestief, maar bieden geen
enkele zekerheid. Dit blijkt uit de verge
lijking met een andere Zeeuwse zerk
met de afmeting 70 x 54 cm, die zich nu
nog in het MuZEEum in Vlissingen zou
moeten bevinden (MeMO ID 3372).
Deze kleine zerk gedenkt twee begijnen,
en dus volwassen vrouwen: kosteres
Maiken van Ockerhoudt die in 1567
stierf, en Betken van Ockerhoudt, die
mogelijk Maikens zus was maar van wie
de sterfdatum nooit is toegevoegd. Beide
vrouwen zijn als begijn afgebeeld, zij het
naar moderne begrippen nogal 'poppe
rig-
Conclusie
De hierboven besproken voorbeelden
maken duidelijk dat het erg moeilijk is
om middeleeuwse kindergraven met
zekerheid te herkennen. Hiervoor is aan
vullende informatie nodig, zoals een
geboortedatum of een vermelding van de
bereikte leeftijd, en die ontbreekt helaas
meestal. Het formaat van een zerk of de
afbeelding daarop bieden te weinig hou
vast. Dit geldt eveneens voor de soms
toegevoegde miniatuurafbeeldingen van
kinderen op grafzerken van de ouders.
We kennen wel voorbeelden van mid
deleeuwse kindermonumenten elders: ze
bestonden dus wel degelijk, en wellicht
ook in Zeeland. Ook met het begraven
van kinderen werd zorgvuldig omge
sprongen: we weten uit grafboeken en
prijslijsten uit die tijd dat er zelfs speciale
tarieven waren voor jonge kinderen, die
immers een kleiner graf nodig hadden.
Toch moeten we niet vergeten dat ste
nen zerken en monumenten duur waren
en dus slechts voorbehouden aan een
relatief kleine groep die zich zowel een
graf binnen de kerk als een gedenkteken
konden veroorloven. De meeste mensen
volwassenen én kinderen vonden
hun laatste rustplaats in een anoniem graf
in de kerk of op het kerkhof en verdwe
nen zo tenslotte uit de herinnering.
Dankwoord
Ik houd mij al vele jaren bezig met de
geschiedenis en nagedachtenis van het
kind in de Middeleeuwen: uit die inte
resse en uit mijn werk voor het het
MeMO (Medieval Memoria Online)-
project komt dit artikel voort. De zer
ken in Kapelle werden in 2012 opnieuw
gefotografeerd voor het onderdeel graf
monumenten van het MeMO-project
dat aan de Universiteit Utrecht werd uit
gevoerd. Doel van dit project is de
inventarisatie van bronnen van de mid
deleeuwse dodengedachtenis tussen 1200
en 1580 binnen het huidige Nederland.
Deze inventarisatie is sinds januari 2013
via internet gratis toegankelijk voor
iedereen op http://memo.hum.uu.nl/data-
base/index.html: aanvullingen en correc
ties hierop zijn nog steeds welkom.
Ik wil graag mijn dank uitspreken aan
mijn collega's bij het MeMO-project, en
in het bijzonder Trudi Brink en fotograaf
Chris Booms; aan Sarina Hendrikse voor
al haar inzet en extra foto's; en aan Gerard
en Trijnie Lepoeter voor hun locale ken
nis, hulp en warm onthaal in Kapelle.
Literatuur
- Ronald Van Belle, Vlakke grafmonumenten
en memorietaferelen met persoonsafbeeldingcn in
West-Vaanderen: een inventaris, funeraire
symboliek en overzicht van het kostuum,
Uitgeverij Van de Wiele, Brugge, 2006.
- Johan Deschieter en Tineke De Wandel,
'Over een baby in een kookpot onderweg
naar de limbo... Een neonatale bijzetting
uit de late Middeleeuwen in de Hoogstraat
te Zottegem', Handelingen van het
Zottegemse Genootschap voor Geschiedenis en
Oudheidkunde, 14 (2009), blz. 453-468.
- G.J. Lepoeter, De geheimen van de kerk
van Kapelle onthuld: van Onze-Lieve-
Vrouwekerk tot huis voor het Woord,
Heemkundige kring de Bevelanden, Goes,
1996.
- MeMO (Medieval Memoria Online)-
project, database van Nederlandse memo
ria tot 1580 op
http://memo.hum.uu.nl/database/index.html.
- Sophie Oosterwijk, 'Middeleeuwse graf
monumenten in Sint Maartensdijk: graven
in de kerk', thema-artikel op
http:/uivu'.geschiedeniszeeland. nl/tab_the-
mas/themas /middeleeuwse_grafzerken index.
- Sophie Oosterwijk en Charlotte Dikken,
'De grafzerken van Oudewater',
http://memo.hum.uu.nl/oudewater/index-
nl.html.
- Sophie Oosterwijk, 'Maidens and
matrons', webartikel op de online Picture
Library van de Monumental Brass Society,
http://unvw.mbs-brasses.co.uk/page75.html.
- Sophie Oosterwijk, "'Muoz ich tanzen
und kan nit gan?" Death and the infant in
the medieval Danse Macabre', Word
Image, 22:2 (2006), blz. 146-164.
